Het lijkt zo onschuldig… even een melatonine-tabletje in nemen om toch een nacht door te slapen. Duizenden Nederlanders maken gebruik van dit slaapmiddel. Toch beweert slaapexpert Floris Wouterson dat het gebruik van melatonine als risico heeft dat de biologische klok ontregelt raakt. Deze uitspraak blijkt te ongenuanceerd te zijn.
We kennen het allemaal: nachten waarin je urenlang wakker ligt, zonder een oog dicht te doen. Hoe langer dat duurt, hoe groter de verleiding om naar de drogist te rennen voor een doosje melatonine. ‘Helpt bij lekker slapen!’staat er op de verpakking, dit klinkt als de perfecte oplossing voor wie worstelt met slapeloze nachten. Toch claimt Floris Wouterson dat het gebruik van deze hormonen helemaal niet zo onschuldig is.
‘Je zit eigenlijk aan je biologische klok te morrelen, met als risico dat deze ontregeld raakt,’ waarschuwt de slaapexpert in een artikel van Metronieuws. Hij doelt hiermee op het gebruik van melatonine, een populair slaapmiddel.
Wakker liggen van slaapmiddel
Het gebruik van slaapmiddelen is al vaker onderwerp van discussie geweest. In artikelen van onder andere De Groene Amsterdammer, Het AD en EenVandaag waarschuwen artsen voor de risico’s van slaapmedicatie, vooral voor middelen die alleen op doktersrecept verkrijgbaar zijn. Melatonine, daarentegen, is vrij te koop, wat de indruk wekt dat het gebruik ervan onschuldig is en weinig risico’s met zich meebrengt. Toch stelt slaapexpert Floris Wouterson dat ook melatoninegebruik niet zonder gevaar is. Maar klopt zijn claim? Raakt je biologische klok echt ontregeld door het gebruik van melatonine?
Wat is melatonine?
Om de effecten van melatonine beter te begrijpen, is het belangrijk om eerst te weten wat het precies is. Melatonine is een natuurlijk hormoon dat wordt geproduceerd door de pijnappelklier in je hersenen. Zodra het donker wordt, stijgt de melatonineproductie in je lichaam, wat je hersenen het signaal geeft dat het tijd is om te gaan slapen. Dit maakt je slaperig en helpt je om in slaap te vallen. Tegen de ochtend, wanneer het licht wordt, daalt de melatonineaanmaak weer, zodat je lichaam weet dat het tijd is om wakker te worden.
Volgens neuropsycholoog Bert Lenaert van de Open Universiteit is melatonine oorspronkelijk op de markt gebracht als een veiliger alternatief voor traditionele slaapmiddelen zoals benzodiazepines. ‘De werkzame stoffen in melatonine zijn echter zeer beperkt. Het heeft een minimale werking’, aldus Lenaert.
Een belangrijke nuance bij het gebruik van melatonine is volgens Lenaerts de timing. Melatonine is bedoeld om de biologische klok te reguleren, maar als je het op het verkeerde moment inneemt, kan dit juist averechts werken. Wanneer het te laat op de avond wordt ingenomen, bijvoorbeeld rond 2 uur ’s nachts, kan het dag-nacht-ritme verschuiven.
Ongenuanceerd
Floris Wouterson is slaapexpert, een titel die in principe iedereen kan claimen. Toch waarschuwt hij voor het gebruik van slaaptabletten, omdat je daarmee van de regen in de drup raakt. Het natuurlijk hormoon wordt momenteel in elke drogist in Nederland verkocht, zonder restricties.
Bert Lenaert, waarschuwt op zijn beurt voor te stellige uitspraken als deze: ‘We moeten voorzichtig zijn met zulke claims. Er is op dit moment nog veel te weinig bekend over de langetermijneffecten van melatonine, dus we kunnen sommige dingen simpelweg nog niet zeggen.’
De neuropsycholoog is het eens met Wouterson dat het over het algemeen geen verstandige manier is om je slaapproblemen aan te pakken. Bij onverstandig gebruik worden de problemen dan ook echt erger. ‘Wel moet gezegd worden dat er wel degelijk gevallen zijn waar Melatonine de uitkomst voor is’, stelt Lenaert. Denk hierbij aan mensen die zich in een crisissituatie bevinden door een overlijdensgeval of trauma.
Tips voor een betere nachtrust zonder slaapmiddelen
Melatonine is dus een uitkomst voor mensen die zich in een crisissituatie bevinden. Voor anderen betekent dit echter niet dat de gevolgen van slaaptekort niet ernstig kunnen zijn. Talja Lambert, eigenaar van Saraja Slaapcursus, biedt enkele tips om zonder slaapmiddelen beter te slapen. ‘Praat over je zorgen; het delen van wat je dwarszit kan je helpen om nieuwe inzichten te krijgen en biedt vaak de geruststelling die je nodig hebt,’ zegt ze. Daarnaast benadrukt Lambert het belang van lichaamsbeweging. Sporten is goed voor je slaap, maar doe dit niet te laat op de avond, zodat je lichaam de kans krijgt om te ontspannen.
Conclusie
De claim van slaapexpert Floris Wouterson dat melatoninegebruik gevaarlijk kan zijn en je natuurlijke slaapritme kan verstoren, is deels waar, maar ook ongenuanceerd. Melatonine reguleert de biologische klok en kan, bij te late inname, leiden tot een verstoorde slaapcyclus en slaperigheid overdag. Echter kan het gebruik van melatonine nuttig zijn voor tijdelijke slaapproblemen, zoals bij een jetlag.
Bronnen:
- Floris Wouterson – Metronieuws: Metronieuws – Slaapexpert over Melatonine
- Gebruikers Melatonine: Hoeveelheid mensen die melatonine gebruikt
- De Groene Amsterdammer: De Groene Amsterdammer – Slaapmiddelen
- Het AD: Het AD – Gevaren van slaapmedicatie
- EenVandaag: EenVandaag – Slaapmedicatie en risico’s
- Apotheek.nl: Geen doktersrecept nodig voor melatonine
- Saraja Slaapcursus – Talja Lambert: Saraja Slaapcursus – Slaapadvies
- Bert Lenaert – Open Universiteit: Open Universiteit – Profiel Bert Lenaert
