Claim: Volgens een onderzoek van HAK hebben jongeren uit Generatie Z te weinig tijd om regelmatig een gezonde maaltijd te koken.

Oordeel: Gedeeltelijk waar

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

“We willen best gezond eten, maar we hebben er geen tijd voor”

Zo luidt de boodschap van HAK in een persbericht van 6 november 2025. Volgens het groentemerk hebben jongeren van 16 tot 27 jaar, te weinig tijd om een gezonde maaltijd te bereiden. Uit hun onderzoek zou blijken dat zeven op de tien jongeren niet dagelijks koken. Tijdsgebrek zou hier de grootste spelbreker moeten zijn.

Een herkenbaar beeld misschien, maar klopt het ook?

De cijfers van HAK

Het onderzoek waar HAK zich op baseert, is uitgevoerd onder 1.014 jongeren. Volgens het bedrijf is die groep “representatief voor geslacht en regio” en daarmee een goede afspiegeling van generatie Z. Toch roept dat vragen op. Wie zijn die jongeren precies en hoe is de data verzameld?

De claim dat de steekproef representatief is, klinkt overtuigend, maar er wordt niet vermeld of er ook gekeken is naar leeftijd, opleiding, inkomen of etnische achtergrond. Ook is niet duidelijk hoe ‘tijdgebrek’ is gemeten: hebben jongeren echt te weinig tijd of ervaren ze dat zo?

Hoe groot moet een steekproef zijn om iets te mogen beweren?

Bij een onderzoek telt niet alleen hoeveel mensen meedoen, maar ook wie dat zijn. In dit wetenschappelijke artikel wordt uitgelegd dat alleen aselecte steekproeven iets kunnen zeggen over een hele populatie. Als je mensen laat meedoen via bijvoorbeeld een online panel of een merkcampagne, is het een ‘gemakssteekproef’. Daar kun je geen harde uitspraken over de hele generatie op baseren.

Ook hoogleraar methodologie Elise Dusseldorp benadrukt dat betrouwbaarheid niet alleen om aantallen draaien in haar oratie. “Een grote steekproef is geen garantie voor representativiteit. De samenstelling en herhaalbaarheid van resultaten bepalen of een conclusie echt houdbaar is.”

Frits Rosendaal, gespecialiseerd op gebied van methodologie vult aan: “Duizend respondenten is op zich genoeg om een redelijke schatting te maken, als ze willekeurig en eerlijk uit de populatie getrokken zijn. Maar bij commerciële onderzoeken is dat vaak niet zo. Dan ligt het probleem niet bij aantallen, maar bij de vertekening van wie je eigenlijk ondervraagt.”

Volgens Rosendaal kan die vertekening grote gevolgen hebben: “Vraag je vooral jongeren die nog thuis wonen, dan kookt bijna niemand. Representativiteit gaat niet alleen om cijfers, maar over de juiste mensen.”

Wat zeggen andere onderzoeken?

Uit dit onderzoek van RIVM blijkt dat jongeren steeds ongezonder eten en vaker stress ervaren. Dit zijn factoren die hun leefstijl direct beïnvloeden. Cijfers van het CBS bevestigen dit. Ze laten namelijk zien dat pubers de laagste voedingsscore hebben van alle leeftijdsgroepen: gemiddeld een 5,9 op een schaal van 10. Een ander onderzoek van het Trimbos-instituut laat ook zien dat leefstijl, prestatiedruk en de sociale omgeving van jongeren sterk samenhangen met hun eetgedrag. Ook het RIVM-factsheet, zegt dat niet alleen tijd, maar ook stress, korte nachten en de overvloed van ongezonde keuzes invloed heeft op wat jongeren eten. Kortom, tijdgebrek speelt mee, maar het is zeker niet het hele verhaal.

Wat zeggen experts?

Michelle van Roost, voedingsdeskundige en expert op het eetgedrag van jongeren, is voorzichtig met al te snelle conclusies: “Natuurlijk ervaren jongeren tijdsdruk, maar zo’n conclusie kan ook het beeld versterken dat ongezond eten normaal is.” Volgens haar speelt naast geld en smaak ook gemak een grote rol. “Gezond eten kost tijd om te bedenken, te bereiden en te eten. Maar het vraagt ook kennis en ruimte in je hoofd”, zegt ze.

Mariette Dietz, gedragscoach en specialist in motivatie, ziet een vergelijkbaar patroon. “Als jongeren zeggen dat ze geen tijd hebben, is dat vaak ook mentale druk. Ze staan continu ‘aan’. Gezonde keuzes vragen om rust, niet alleen minuten”, vult zij aan.

Conclusie

De claim dat Generatie Z “te weinig tijd heeft om een gezonde maaltijd te bereiden” is gedeeltelijk waar. Het HAK-onderzoek geeft namelijk te weinig informatie over wie precies is ondervraagd. Zo is onduidelijk of de deelnemers zelf koken, en in hoeverre de groep representatief is voor generatie Z.

Daarnaast blijft onduidelijk hoe ‘tijdgebrek’ is gemeten en of dit gaat om daadwerkelijke tijd of vooral ervaren druk.

Kortom, door het gebrek aan transparantie over wie er zijn bevraagd en of zij überhaupt zelf koken, is de conclusie van HAK te algemeen en onvoldoende onderbouwd om voor de volledige Generatie Z te mogen gelden.