Zie ginds komt de stoomboot… Dit weekend komt de Sint weer in ons land. Hij verlaat Spanje om in het koude Nederland cadeautjes, pepernoten en ander strooigoed te schenken aan de brave kinderen. Dit doet hij tot en met 5 december, om dan grandioos uit te pakken op pakjesavond. Daarna reist hij verder naar België, Duitsland en Frankrijk. Want ja, Sinterklaas wordt niet alleen in Nederland gevierd.

In heel Europa worden al eeuwenlang allerlei variaties van het sinterklaasfeest gevierd. Vooral in Nederland en België is het feest een belangrijk deel van de cultuur. In Duitsland is die populariteit wel minder, vertelt Sybille Deselears van het Goethe-Instituut. Zij legt uit dat in Duitsland en Oostenrijk Weihnachten (Kerstmis) veel belangrijker is. Ook vertelt ze dat Nikolaustag in Duitsland en Oostenrijk nog steeds duidelijk een christelijk feest is. Veel kerken organiseren daar de festiviteiten. In Frankrijk is die christelijke connectie ook goed zichtbaar. Daar rijdt de Sint op een ezel, net als Jezus.

Piet met vele gezichten

In Nederland kennen we de knecht van de Sint, namelijk Piet. De amicale vriend van Sinterklaas draagt felgekleurde kleding en ondersteunt de Goedheiligman bij het uitdelen van cadeautjes en snoep. In andere landen heeft Sinterklaas ook een metgezel, maar die ziet er vrijwel altijd anders uit. Sint-Nicolaas zelf houdt grotendeels dezelfde uiterlijke en karakteristieke kenmerken: die van een oude bisschop.

In vooral het noordelijke deel van Duitsland wordt Nikolaus vergezeld door Knecht Ruprecht, een man met een grote zwarte kap en een roe in de hand. Over de grens, in Frankrijk, heb je een vergelijkbare figuur: Père Fouettard. In Oostenrijk en Beieren (zuid-Duitsland) komt de Sint met een demonisch wezen met horens, een symbool voor de duivel, genaamd Krampus. In deze landen vertelt men het verhaal van de strijd tussen goed en kwaad, waarin Sint-Nicolaas, als heilige bisschop, het goede symboliseert en Ruprecht en Krampus, als duistere demonische figuren, het kwade vertegenwoordigen.

Discussie

In Nederland is het ondertussen een jaarlijkse traditie: de zwartepietendiscussie. Maar hoe zit het in andere landen? In België hebben ze ook Zwarte Piet, maar volgens Jorijn Neyrinck van Immaterieel Erfgoed Vlaanderen wordt er wel over gedebatteerd, maar slechts in beperkte mate. Ze legt uit dat twee generaties geleden de roetveegpiet al zijn intrede deed en dat deze transitie daar geleidelijk en zonder veel discussie verliep.

Hoe zit het dan met de Krampus? Die ziet er vrij angstaanjagend uit. Is dat wel pedagogisch verantwoord? Volgens Marcus Vankan, een auteur van een boek over Sinterklaas en kenner van Europese sinterklaasfeesten, is er geen sprake van echte controverse rondom de Krampus. De traditie wordt in de Alpen warm omarmd. Deselears voegt toe dat het feest inmiddels wel is aangepast. Vroeger kwamen de Krampussen en Ruprechten zomaar onaangekondigd bij mensen binnen, terwijl dit nu gepland gebeurt. Ouders bespreken tegenwoordig ook hoe eng het mag zijn voor hun kinderen.

Bekijk hier de reportage over verschillende Sinterklaas tradities in Nederland: