In een opiniestuk in de Volkskrant, op 4 november 2024, wordt door Alina Chakh en Eva de Goeij geclaimd dat abortus een van de veiligste medische behandelingen is. Deze claim wordt gemaakt zonder enige wetenschappelijke onderbouwing.
Oordeel
Na het bestuderen van wetenschappelijke literatuur, onderzoek naar de behandeling van abortus en een gesprek met Peter van der Voort, hoogleraar gezondheidszorg en intensivist, blijkt dat deze claim grotendeels klopt, maar enige nuances nodig zijn.
Abortus in Nederland
Abortus is het beëindigen van een zwangerschap door medische ingreep of medicatie. In Nederland kan dit legaal tot 24 weken zwangerschap in een gespecialiseerde kliniek of ziekenhuis. Abortus in Nederland wordt uitgevoerd onder strikte medische voorwaarden. Van der Voort, die dertig jaar als intensivist heeft gewerkt, benadrukt dat hij in zijn carrière nog nooit iemand op de intensive care heeft behandeld vanwege complicaties na een abortus. ‘Abortus is in Nederland heel goed geregeld en wordt uitgevoerd door deskundige artsen. De complicaties zijn heel erg zeldzaam’, aldus Van der Voort.
Abortus kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhankelijk van de zwangerschapsduur en de voorkeur van de patiënt:
- De abortuspil – tot ongeveer negen weken zwangerschap.
- Zuigcurettage – een chirurgische ingreep waarbij de baarmoeder met een zuigbuisje leeggezogen. Deze wordt uitgevoerd tot twaalf weken.
- Late zwangerschapsafbreking –Vanaf 13 weken zwangerschap wordt abortus uitgevoerd via een kleine operatie waarbij de baarmoeder eerst zachter wordt gemaakt met medicijnen. Met instrumenten wordt de baarmoedermond geopend, waarna de vrucht wordt verwijderd. Hierbij krijg je een plaatselijke verdoving of een roesje.
Onderbouwing van de veiligheid
Deze ingrepen behoren tot wat artsen vaak “hoog volume, laag complexe” ingrepen noemen, wat betekent dat het vaak uitgevoerde, technisch eenvoudige procedures zijn met een laag risico op complicaties. Van der Voort vergelijkt abortus met galblaasoperaties en liesbreukoperaties: relatief eenvoudige ingrepen die door de hoge standaard van de Nederlandse zorg weinig complicaties kennen.
In Nederland worden abortussen als veilig beschouwd wanneer ze worden uitgevoerd met een door de World Health Organization (WHO) aanbevolen methode die geschikt is voor de duur van de zwangerschap en door een goed opgeleide zorgverlener. Volgens de WHO zijn abortussen veilig als de methode én zorgverlener beiden aan deze voorwaarden voldoen, minder veilig als slechts één van de voorwaarden wordt nageleefd, en onveilig als geen van beide voorwaarden wordt vervuld. In landen met strengere abortuswetgeving komt onveilige abortus vaker voor. In ontwikkelde landen, zoals Nederland, is het percentage onveilige abortussen laag door de beschikbaarheid van veilige methoden en professionele zorg. In een rapport van Rutgers uit 2022 staat: ‘97% van de abortuscliënten in 2022 had geen complicaties na de behandeling. 2.6% van de abortus cliënten had een complicatie na de behandeling. Dit betrof meestal een incomplete abortus, infectie, letsel aan uterus, overmatig bloedverlies, een achtergebleven placenta of een ander type complicatie.’
Complicaties en bijwerkingen
Hoewel abortus als veilig wordt beschouwd, kunnen complicaties optreden, net als bij elke medische ingreep. De meest voorkomende complicaties bij abortus zijn bijvoorbeeld bloedingen. Infecties zijn zeldzaam, maar er wordt vaak preventief antibiotica gegeven bij een abortusbehandeling. Daarnaast kan er schade aan de baarmoeder ontstaan. Dit komt zelden voor, maar blijft een risico bij de operatieve zwangerschapsafbrekingen.
Bij medicamenteuze abortus, een abortuspil, kunnen bijwerkingen zoals misselijkheid en hevige krampen optreden door de hoge hormoonspiegels die de abortuspil veroorzaakt. Deze bijwerkingen kunnen door sommige vrouwen als intens worden ervaren, maar ze leiden ook zelden tot ernstige medische complicaties.
Hoe verhoudt abortus zich tot andere medische ingrepen?
De veiligheid van abortus kan moeilijk direct worden vergeleken met andere medische behandelingen, omdat de risico’s per behandeling verschillen. In Nederland worden medische procedures zeer strikt gereguleerd, wat betekent dat het aantal complicaties bij eenvoudige medische ingrepen, zoals abortus, doorgaans erg laag is. Toch blijven er wel risico’s bestaan, net zoals bij andere behandelingen. De kans op complicaties na een abortus is dus laag, maar de ingreep is niet volledig zonder risico. Daarom is het moeilijk om abortus te bestempelen als “de veiligste” medische behandeling.
Conclusie
De claim dat abortus een van de veiligste medische behandelingen is, is eigenlijk niet te meten. De claim is grotendeels juist, maar had genuanceerder gebracht moeten worden. In Nederland is abortus goed gereguleerd, en complicaties zijn erg zeldzaam. De medische procedure zelf brengt weinig risico’s met zich mee, maar net als bij andere ingrepen zijn er altijd mogelijke complicaties, zoals bloedingen of infecties.
Gesproken bron: Peter van der Voort
Documentaire bronnen:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1521693419300501
https://fiom.nl/ongewenst-zwanger/fiom-praat-mee-over-over-veilige-abortus-radioprogramma-vroeg
https://fiom.nl/ongewenst-zwanger/abortus/abortuspil
https://www.bloemenhove.nl/abortus/abortus-behandelingen/zuigcurettage/#:~:text=De%20zuigcurettage%20behandeling&text=Met%20een%20speculum%20(eendenbek)%20maakt,spiraal%20of%20hormoonstaafje%20laten%20plaatsen.
https://www.puurgeboortecentrum.nl/nl/kennisbank/zwangerschap/abortus
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-90-313-8808-0_634
https://rutgers.nl/wp-content/uploads/2022/11/20231128-abortus-achtergronddossier-def.pdf
