Vier op de vijf burgemeesters en zeven op de tien wethouders worden bedreigt, blijkt uit recent onderzoek van het AD. Ook raadsleden en Kamerleden krijgen regelmatig te maken met dreigementen. De vraag is of dit wijst op een maatschappelijke verschuiving. Uit onderzoek van Dr. Jonathan van ’t Riet  van Radboud Universiteit blijkt een lichte stijging in het aandeel Nederlanders dat politiek geweld accepteert. Maar of die stijging in acceptatie resulteert in een groei van daadwerkelijk geweld of dreigingen, is nog niet duidelijk.

De bedreigingen van burgemeesters hangen volgens het onderzoek van AD vaak samen met een lokaal asieldebat; bijvoorbeeld tegenstanders van de komst van AZC’s blijken burgemeesters het vaakst te bedreigen. Daarmee lijkt het er dus op dat er burgers zijn die denken dat ze rond sommige politieke thema’s de besluitvorming kunnen beïnvloeden met de dreiging van geweld.

Dat ziet Van ’t Riet ook terug in zijn onderzoek. Door onder een steekproef van de bevolking verschillende vragen uit te stellen peilde hij welk percentage van de Nederlandse bevolking politiek geweld als acceptabel zag. Een herhaling van een onderzoek dat hij al eerder hield, in 2021. Waar in 2021 een op de vijf burgers vonden dat bedreigingen van politici geoorloofd konden zijn, is dat getal in 2024 gegroeid tot 1 op de 4.

Toch nuanceert Van ’t Riet die stijging. ‘Het blijft een steekproef, daarbij heb je altijd verschillende uitkomsten.’ Ook denkt hij dat de bewoording van de vraag veel verschil maakt. ‘De vraag of mensen dreigementen steunen tegen politici die “het land slopen” is al erg sturend. En een “dreigement” kan ook opgevat worden als een bedreiging met een rechtszaak, dat hoeft niet altijd te gaan om geweld.’

Ook valt hem op dat mensen op verschillende vragen over politiek geweld heel anders reageren. ‘Zo’n 25% van de bevolking denkt dat bedreigingen acceptabel kunnen zijn. Maar een veel kleiner deel van de bevolking denk zo over de fysiek geweld. Maar 2% is het eens met de stelling dat sommige problemen die burgers met de overheid hebben opgelost zouden kunnen worden “met een paar goed gemikte kogels”’

Hoewel Van ’t Riet denkt dat een maatschappelijk klimaat waarin politiek geweld meer wordt geaccepteerd kan leiden tot een stijging in het aantal incidenten van politiek geweld, maakt hij zich geen zorgen over de overgrote meerderheid van degenen die bevestigend antwoorden op zijn onderzoeksvragen. ‘Theoretische steun staat zeker niet gelijk aan steun voor een echte geweldsincident. Die mensen staan echt niet allemaal klaar om met hooivorken naar Den Haag te trekken.’

In onze podcast werd Jonathan van ‘t Riet geïnterviewd over het onderzoek dat hij dit jaar deed: