Tijdens een zonsverduistering kan de temperatuur met meerdere graden dalen, en kunnen windpatronen tijdelijk veranderen. Wetenschappers gebruiken dit zeldzame fenomeen om beter te begrijpen hoe zonnestraling het weer beïnvloedt. Aankomende zaterdag 29 maart vindt er in Nederland een gedeeltelijke zonsverduistering plaats. Wanneer de maan op zaterdag een deel van de zon bedekt, zal het licht niet afnemen, maar kan de temperatuur wel tijdelijk dalen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat dit effect, afhankelijk van de duur en de locatie van de verduistering, tot wel tien graden verschil kan maken. Daarnaast kunnen windpatronen veranderen door plotselinge verschillen in temperatuur.
Wat gebeurt er met de temperatuur?
Tijdens een totale of gedeeltelijke zonsverduistering bereikt minder zonlicht het aardoppervlak. Dit veroorzaakt een tijdelijke afkoeling van de lucht, vergelijkbaar met wat er gebeurt bij zonsondergang, maar dan veel sneller. Een studie uit 2017, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature, toonde aan dat de temperatuur in sommige gebieden tot 5°C daalde tijdens de totale eclips in de Verenigde Staten. De temperatuurverandering is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de mate van verduistering en de bewolking. Bij een heldere hemel zal de temperatuur sneller dalen dan bij een bewolkte hemel, omdat wolken de warmte langer vasthouden.
Naast een temperatuurdaling kan een zonsverduistering ook invloed hebben op de wind. Normaal gesproken warmt het aardoppervlak overdag op, waardoor warme lucht opstijgt en windstromingen ontstaan. Tijdens een verduistering valt deze opwarming plotseling weg, wat windstilte of zelfs omgekeerde windrichtingen kan veroorzaken. Een onderzoek van de Universiteit van Reading in het Verenigd Koninkrijk, gepubliceerd in Philosophical Transactions of the Royal Society A, analyseerde de impact van de eclips van 1999 in Europa. De wetenschappers merkten op dat de wind op sommige plekken met 20% afnam en dat er zelfs tijdelijke veranderingen in windrichting plaatsvonden.
Zonsverduisteringen bieden een unieke kans om te bestuderen hoe abrupt veranderende zonnestraling het weer beïnvloedt. Dit kan helpen bij het verbeteren van weersvoorspellingen, vooral bij het begrijpen van plotselinge temperatuurdalingen en windverschuivingen.Daarnaast zijn eclipsen ook belangrijk voor klimaatonderzoek. Door te analyseren hoe de temperatuur en luchtcirculatie reageren op kortstondige afname van zonnestraling, krijgen wetenschappers meer inzicht in de bredere effecten van veranderingen in zonneactiviteit.
Wanneer is de volgende kans?
De zonsverduistering van zaterdag zal in Nederland slechts gedeeltelijk zichtbaar zijn, maar wetenschappers zullen metingen doen om de effecten te onderzoeken. Op 12 augustus 2026 vindt de volgende goed zichtbare zonsverduistering in Europa plaats, waarbij maar liefst 88% van de zon wordt bedekt. Met elke zonsverduistering krijgen wetenschappers een nieuw experiment cadeau van de natuur. Terwijl veel mensen zaterdag vooral omhoog zullen kijken, kijken onderzoekers vooral naar de weerdata die deze eclips oplevert.
Benieuwd naar hoe je de zonsverduistering van zaterdag 29 maart veilig kan bekijken? Beluister dan hier de audioreportage
