Op 13 maart verscheen er een video op verschillende sociale mediakanalen waarin werd beweerd dat het innemen van paracetamol voorafgaand aan een feest ervoor zou zorgen dat je geen sociale angst meer kent. De video is inmiddels ruim 830 duizend keer bekeken en dus ging de redactie van Spotlight op onderzoek uit: Is deze bewering terecht of onterecht?

Bewering ‘If you’re nervous before a party, obviously some people have a few drinks before a party. Apparently, paracetamol—just one paracetamol—works against social anxiety.’

Oordeel Ongefundeerd

Bron van bewering Deze bewering over de paracetamol komt van Rory Sutherland. Sutherland is een Britse reclameman. Hij is vicevoorzitter van Ogilvy & Mather Group, een van de grootste en meest gerenommeerde reclamebureaus ter wereld. Hij zat afgelopen week in de GreatCompanyPodcast waarin hij kwam vertellen over zijn ervaringen en expertise in de marketingwereld. Daarin deed hij ook zijn bewering over paracetamol. Die quote is vervolgens uit de podcast geknipt en tot short verwerkt. Deze short is inmiddels ruim 830 duizend keer bekeken. Helaas noemt hij in zijn bewering niet de bron waaruit hij deze conclusie heeft getrokken. Daardoor is het moeilijk te achterhalen waar deze bewering precies op gebaseerd is.

Waarom dit ongefundeerd is

In de wetenschap is er heel veel onderzoek gedaan naar paracetamol, maar vooral naar de effecten daarvan op het menselijk lichaam en niet op de geest. Ik heb een aantal onderzoeken die hier wel overgaan gevonden. De meest relevante daarvan voor deze claim laten het volgende zien.

In 2018 verscheen er onderzoek dat suggereert dat paracetamol de affectieve reactiviteit op positieve ervaringen van andere mensen vermindert. Daarnaast zou de ervaring van fysieke pijn en positieve empathie mogelijk een meer vergelijkbare neurochemische basis hebben dan eerder werd aangenomen. Echter komen zij aan het eind van het onderzoek tot de conclusie dat dat moeilijk te meten is.

In een andere studie kreeg de onderzoeksgroep foto’s te zien. Daarbij moesten ze aangeven of dat een positieve of een negatieve foto voor hen was. Ook hier was de aanleiding voor dit onderzoek dat de onderzoekers op MRI-scans zagen dat de hersengebieden waar empathie plaatsvindt, dicht bij het gebied ligt waar fysieke pijn wordt ervaren. Proefpersonen die paracetamol kregen ervoeren negatieve stimuli minder negatief en positieve stimuli minder positief dan de groep die een placebo kreeg. De auteur van de studie concludeert dus dat het empathisch vermogen inderdaad gedempt wordt door paracetamol. Maar daarbij wordt wel genoemd dat ze nog geen wetenschappelijke verklaring hebben voor het werkingsmechanisme van paracetamol in de hersenen. Mogelijk werkt dit via serotonine receptoren, maar daar is dus nog geen bewijs voor.

Er lijkt dus wel een effect te zijn op de menselijke geest door paracetamol. Hoe kijken Nederlandse experts hiernaar?

Renger Witkamp, professor in Nutritional Biology aan de wur, laat het volgende weten: ‘Op grond van de werking van paracetamol en de oorzaken/mechanismen van sociale angst is er geen enkele onderbouwing voor zo’n effect. Ofwel: vanuit de werking gezien onzin. Wat wel het geval kan zijn is een placebo-effect. Dergelijke effecten zijn op zich reëel en kunnen juist bij subjectieve problemen (en daar hebben we het over) zelfs enorm sterk zijn. Dat zou echter ook gelden voor andere pilletjes en voor neppilletjes. Maar het kan complexer zijn.’

Joost Piët, Arts-docent en promovendus Farmacotherapie, aan het AmsterdamUMC denkt daar hetzelfde over: ‘Vanuit mijn expertise herken ik niet dat paracetamol een significant effect heeft op de hersenen of emoties, maar ik moet daarbij eerlijk zeggen dat dit ook niet iets is waar wij überhaupt naar kijken in ons onderwijs/onderzoek hier. Wij kijken namelijk alleen naar gebruik van paracetamol voor pijn en de mogelijke bijwerkingen hierbij, maar niet specifiek naar de effecten van paracetamol op de hersenen. Ik durf daarom ook niet met volle zekerheid te zeggen dat het helemaal niks doet op sociale angst, al zegt mijn gevoel wel dat dit eerder placebo zou zijn.’

Ook Willem van der Does, klinisch psycholoog aan de Universiteit Leiden, laat via een e-mail weten dat hij een placebo-effect vermoedt.

Alle drie de experts hebben dus een vermoeden, maar geven aan dit niet te kunnen onderbouwen met voldoende wetenschappelijk bewijs, omdat dit er nog te weinig is.

Dan als laatste kijken we naar de bijsluiter van paracetamol. Het gebruik van paracetamol heeft geen registratie voor dit doeleinde. Op de bijsluiter staat letterlijk: te gebruiken bij hoofdpijn, koorts, kiespijn, zenuwpijn, spit, spierpijn en menstruatiepijn. Dus niet bij psychische klachten. Daarbij kan een dagelijks veelvuldig gebruik van deze medicijnen leiden tot leverschade. Ook belangrijk: langdurig gebruik van paracetamol in combinatie met alcoholconsumptie zorgt voor een snellere kans op leverschade.

Conclusie

De bewering dat paracetamol sociale angst op feestjes kan verminderen, is ongefundeerd. Hoewel er enig bewijs is dat paracetamol invloed kan hebben op emoties en empathie, is er geen wetenschappelijke onderbouwing voor het specifieke effect op sociale angst.

Onderzoeken suggereren dat paracetamol de gevoeligheid voor zowel positieve als negatieve stimuli kan verminderen en empathie kan dempen. Echter, er is geen bewijs dat het specifiek helpt tegen sociale angst. Nederlandse experts, zoals Renger Witkamp en Joost Piët, wijzen erop dat er geen mechanische basis is voor deze bewering en dat eventuele effecten waarschijnlijk te wijten zijn aan het placebo-effect.

Daarnaast is paracetamol niet geregistreerd voor gebruik bij psychische klachten en kan overmatig gebruik schadelijk zijn voor de lever, vooral in combinatie met alcohol.

Kortom, het idee dat paracetamol sociale angst kan verminderen, is grotendeels speculatief en niet wetenschappelijk onderbouwd. Meer onderzoek zou dit moeten uitwijzen.