In een opiniestuk op het AD van vorige week houdt Vincent van der Veen van IVN een pleidooi voor het op grotere schaal plaatsen van zogeheten ‘groene oases,’ oftewel de groene schoolpleinen. Hij schrijft hier met een grote urgentie, omdat hij beweert dat vier op de tien kinderen tussen de 4 en 12 jaar niet genoeg bewegen. Echter zijn er geen directe verwijzingen naar bronnen te vinden.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

Herkomst cijfers

Na het stuk te hebben gelezen ben ik nagegaan bij het IVN waar deze claim vandaan komt. Zij verwezen mij door naar een bericht van het Nederlands Jeugdinstituut, dat dan weer hun cijfers via het CBS heeft verkregen. Het CBS baseert zijn statistieken op de gepubliceerde  beweegrichtlijn van de Gezondheidsraad in 2017. Die stelt dat ‘jongeren van 4 tot en met 17 jaar minstens elke dag een uur matig intensieve inspanning verrichten en minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten uitoefenen’. De percentages zijn gebaseerd op antwoorden uit vragenlijsten die het CBS doorstuurt naar basisscholen over bijvoorbeeld beweegonderwijs.

Persvoorlichter volksgezondheid en zorg van het RIVM, Simon Fousert bevestigt deze cijfers nogmaals: “De cijfers zijn goed terug te halen uit het rapport van de Gezondheidsraad uit 2017.” De Gezondheidsraad is een onafhankelijke wetenschappelijke adviesraad voor regering en parlement op het brede terrein van de volksgezondheid en gezondheidszorg. Daarnaast heeft de Gezondheidsraad een Beraadsgroep met tussen de 25 en 30 leden. Deze raad bestaat uit een groep van hoogleraren en universitaire hoofddocenten uit het hele land, met specialisaties als medische ethiek, gezondheidseconomie en epidemiologie.

Herkomst ‘urgentie’

Bij het opzoeken van de woorden ‘children’, ‘exercise’ en ‘benefit’ komen talloze rapporten en onderzoeken naar boven. In verschillende artikelen (zoals deze) wordt benadrukt hoe bewegen niet alleen bijdraagt aan het beter functioneren van je spieren en je botten, maar ook aan kracht, uithoudingsvermogen, kleinere kans op chronische ziekten en diabetes, een beter zelfbeeld en een betere algemene gesteldheid. Bij een gebrek aan beweging ontstaan er verschillende soorten complicaties zoals obesitas, wat dan bijvoorbeeld bij meisjes met de grootste BMI-toename in een jaar kan oplopen tot 1,5 keer meer kans op astma (zie hier). Ook wordt obesitas hevig geassocieerd met een minder gevoel van geluk en tevredenheid (zie hier).

Maxime Hidding, kinderfysiotherapeut, kan zich vinden in de urgentie waar Van der Veen mee schrijft. Hidding, die sinds 2023 haar eigen praktijk heeft opgericht, elaboreert verder op de urgentie van Van der Veen. ‘Beweging is onmisbaar voor de ontwikkeling van een kind. Door te bewegen trainen kinderen hun motoriek, evenwicht, spierkracht en conditie. Maar dat is niet alles. Bewegen helpt ook bij het leren omgaan met prikkels, het verbeteren van de concentratie, het versterken van het zelfvertrouwen en het stimuleren van sociale vaardigheden.’ Bij een gebrek aan beweging bij kinderen waarschuwt Hidding voor onder andere een slechtere houding, verminderde spierkracht en meer moeite met concentreren en slapen.

Conclusie

• In een opiniestuk van het AD van 3 september werd beweerd dat vier op de tien kinderen tussen de 4 en 12 jaar onder de beweegrichtlijn vallen en dat er daarmee een hoge urgentie geldt voor het aanleggen van groene schoolpleinen. Echter zijn hier geen directe bronnen aan gelinkt in het stuk zelf.
• Bij het navragen van de cijfers bij het IVN, doorverwezen te zijn naar het NJI en het CBS, zijn cijfers ook nog eens bevestigd via het RIVM en daarmee ook de Gezondheidsraad.

Op basis van de expertise van de Gezondheidsraad tijdens het samenstellen van de beweegrichtlijn en kinderfysiotherapeut Maxime Hidding over de verdere gevaren van het geringe bewegen van kinderen concludeer ik de claim van Van der Veen als kloppend.