Na de moord op de zeventienjarige Lisa uit Abcoude wordt er in verschillende media veel aandacht gevraagd voor het onderwerp femicide. Groenlinks-PvdA plaatste onlangs een uitspraak op X waarin beweerd wordt dat bijna iedere week in Nederland een vrouw vermoord wordt. In de berichtgeving ontbreekt een verwijzing naar waar zij deze informatie precies vandaan hebben, en op welke cijfers deze bewering gebaseerd is. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

Het bericht van Groenlinks-PvdA op X afgelopen week geeft aan dat bijna elke week een vrouw vermoord zou worden in Nederland – dit betekent één vrouw per zeven dagen. Dit hoeft niet vanzelfsprekend over femicide te gaan, maar in het filmpje wat erbij hoort wordt er gepraat over de veiligheid van vrouwen, en beschrijft de kwetsbare positie van ‘vrouwzijn’ door de vraag of ze wel veilig thuis gekomen zijn, dit suggereert dus naar de term femicide. Deze term zal een groot onderdeel zijn tijdens het onderzoeken van deze claim. 

Oordeel: onnauwkeurig

Bekende gegevens te vinden over deze claim

Via een Google-zoekopdracht naar cijfers over de moord op vrouwen komen we terecht bij een pagina van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) die gaat over moorden in 2024. Het CBS geeft aan dat er in dit jaar, 120 mensen slachtoffer zijn geworden van moord of van doodslag, van deze 120 mensen waren er 44 slachtoffers een vrouw. Als je dit snel berekent, kom je uit op een som van 44 : 52 = ongeveer 0,85 per week, dit zou dus kunnen duiden op de één vrouw per week, maar kan het niet voorkomen dat er in één week toevallig vijf vrouwen zijn vermoord, en dit gemiddeld genomen dus niet klopt?

Als je breder gaat kijken en het cijfer wilt vergelijken met voorgaande jaren, kun je informatie vinden in de tekst onder de tabel van het CBS. Hier wordt aangegeven dat het aantal vermoorde vrouwen in de afgelopen tien jaar een lichte daling toont vergeleken met de jaren hiervoor. Om een voorbeeld te geven: in 2000 lag het aantal vrouwelijke slachtoffers van moord of doodslag op 70, in 2024 zoals net vermeld op 44 – dit is iets meer dan de helft van wat het was 24 jaar geleden. Ook vindt er een verschuiving plaats als het gaat om de daders in de afgelopen jaren, door wie zijn deze vrouwen eigenlijk vermoord?

De definitie

Als je volgens het CBS kijkt naar de afgelopen vier jaar, nogsteeds op dezelfde pagina, had de politie bij 97% van alle vrouwelijke slachtoffers van moord of doodslag, een dader in beeld. In 52% van de gevallen is de vrouw door hun (ex-partner) door het leven gekomen, dit lag voorheen op 54,4%, blijkt uit een eerder artikel van het CBS. Er worden ook andere daders genoemd: familieleden, kennissen, criminelen onderling etc. (het staafdiagram geeft aan welk percentage bij elke dadergroep hoort) Wanneer van deze gevallen spreek je expliciet van de term femicide? En wat is het verschil tussen femicide en een vrouwenmoord? 

Gerrianne Rozema is in haar carrière vanuit verschillende rollen werkzaam geweest binnen de aanpak van huiselijk geweld, o.a. Veilig Thuis Midden-Brabant en ook binnen het Steunpunt Huiselijk geweld. Ze heeft expertise op het gebied van femicide, ook verzamelt ze gegevens om zo haar eigen overzichten te maken met betrekking tot feiten over femicide. Gerrianne wijst mij op een rapport van The World Health Organization, hierin wordt femicide omschreven als ‘de opzettelijk moord van vrouwen omdat ze vrouw zijn’. Volgens de WHO zijn er vier categoriën moord die onder femicide vallen: 

• Intimate femicide (vrouw vermoord door partner of ex-partner)
• Eerwraak (vrouw vermoord door familielid, denk aan: zwangerschap buiten huwelijk, ‘schande’ na verkrachting: allemaal op de ‘familiereputatie’ te beschermen)
• Femicide gerelateerd aan de bruidsschat (veel in India, vrouw vermoord door conflicten over de bruidsschat) 
• Non-intimate femicide (vrouw vermoord door een ‘random’ persoon, puur met de redenen omdat ze een vrouw is)

Uit deze door Gerrianne gedeelde gegevens van de WHO blijkt dat femicidegevallen zowel (ex-)partner doding zijn als een familielid wat uit eerwraak een moord pleegt. ‘De cijfers van het CBS over moord op vrouwen geven onvoldoende inzicht welke cijfers hierbij van toepassing zijn’, legt Gerrianne uit. Dit houdt dus in dat van de 44 vermoorde vrouwen in 2024, er te weinig informatie bestaat over de situatie en motieven van deze moord, om te bepalen of het gaat over femicide of niet. 

De daadwerkelijke aantallen

Om terug te komen op de precieze aantallen per week: meerdere sites geven aan te beweren dat er één vrouw per acht dagen vermoord wordt, dit is dus letterlijk genomen niet per week (zeven dagen), maar acht. Zo vind je dit in de kop van een artikel van NPO radio 1 afkomstif uit 2023: ‘Elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord’. Ook Augeo Foundation ondersteunt deze uitspraak, dit blijkt uit de kop die zij vertonen in 2025. Heeft Nederland al 3 jaar precies hetzelfde getal als het gaat om moord op vrouwen? En klopt dit met het gegeven van het CBS eerder in het onderzoek dat de moord op vrouwen zogenaamd ‘gedaald’ zou moeten zijn? 

Wanneer de landelijke politie met mij aan de lijn is geeft zij aan ‘geen inzicht te hebben in deze gegevens’, hierbij vroeg ik om een dataset van het aantal vermoorde vrouwen per week. Of het nou eens in de zeven dagen is, eens in de acht dagen of bijná elke week (zoals Groenlinks-PvdA beweert), zelfs de landelijke politie aan de lijn kan mij geen specifiek antwoord geven.

Conclusie

Het is moeilijk om op concrete cijfers te komen als het gaat om vrouwenmoorden in Nederland per week. Dit jaar zijn er 44 vrouwen vermoord en als je dit berekent kun je dus stellen dat het ongeveer 1 vrouw per week is, maar je kunt echter nergens bewijs vinden van deze aanname en dus kan het niet als feit worden gezien er ‘bijna elke week een vrouw vermoord wordt’. Ook de term femicide biedt complicaties van het precies berekenen om hoeveel gevallen het nou werkelijk gaat. Kortom, deze bewering is in grote lijnen juist, maar absoluut niet specifiek genoeg om dit als feit te kunnen stellen. 

In de studio was afgelopen donderdag Berb Darley, zij is werkzaam bij Zonta E-club, een belangenorganisatie die zich inzet voor de rechten van vrouwen. In dit videofragment zie het stuk van de uitzending waarin Berb praat over femicide in Nederland, dit begint op 00:57.