Volgens een artikel van Hart van Nederland steunen de meeste Nederlanders de beslissing van de AVROTROS. De omroep wil Nederland terugtrekken uit het Eurovisiesongfestival als Israël ook deelneemt aan de wedstrijd. Deze conclusie is gebaseerd op een online panel van Hart van Nederland. Tegelijkertijd blijft de vraag in hoeverre zo’n panel representatief is voor geheel Nederland en of de uitkomsten daadwerkelijk de brede mening weerspiegelen.

Deze fact check is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie

Het onderzoek begon op 12 september, toen ik als eerste het nieuwsbericht van het Hart van Nederland heb gelezen. Daarin stond dat zij gebruik hebben gemaakt van een panel waarvan de deelnemers representatief zijn. Vervolgens heb ik contact opgenomen met de woordvoerder van Hart van Nederland. Ik vroeg welke procedures zij hadden ondernomen om de uitspraak, “Veruit meeste Nederlanders steunen Songfestival-boycot Israël”, te kunnen onderbouwen. Zij hebben mij doorverwezen naar hun verantwoording over het gebruik van hun panels. Daarna ben ik op zoek gegaan naar vergelijkbare panels bij andere nieuwsmedia, zoals EenVandaag. Tot slot ben ik op zoek gegaan naar een hoogleraar onderzoekmethoden die mij meer kan vertellen over de werking van een panel en wat de voor- en nadelen hiervan kunnen zijn.

Reactie Hart van Nederland

Hart van Nederland vertelt dat alle deelnemers hun gegevens achterlaten voordat zij mee kunnen doen aan de panels. Daarbij gaat het om kenmerken zoals geslacht, leeftijd, woonplaats, opleidingsniveau en politieke voorkeur. Om dit zorgvuldig te laten verlopen hanteren zij de ‘Gouden Standaard’, ontwikkeld door MOA in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistieken. Dit is een hulpmiddel dat kijkt naar hoe de Nederlandse bevolking verdeeld is op basis van de aangegeven kenmerken. Daarnaast geeft Hart van Nederland ook aan dat paneldeelnemers worden verzocht om regelmatig naar hun gegevens te kijken of die nog kloppen, zodat de panels representatief blijven. In het geval van Hart van Nederland wordt een groep van 4.000-6.000 panelleden uitgenodigd. Zodra er 2.000 reacties zijn, wordt gekeken of de groep een goede afspiegeling van de Nederlandse samenleving vormt. Als er bepaalde groepen vanuit de samenleving over- of ondervertegenwoordigd zijn, worden de verhoudingen gecorrigeerd, doormiddel van een weging om de groep representatief te maken. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door een onderzoeksbureau No Ties (a Highberg Company).

Verder onderzoek

Aan het onderzoek van Hart van Nederland deden er 2.013 mensen mee. Zestig procent van de deelnemers was het eens met de boycot. EenVandaag publiceerde op 12 september ook een opiniepanel over dit onderwerp. Op hun site laten zij weten dat bijna 17.000 leden van het opiniepanel hebben gereageerd, waarvan zestig procent het ook mee eens was met de boycot van Israël. Het aantal deelnemers lag hier dus veel hoger dan bij Hart van Nederland. EenVandaag legt in een aparte verantwoording, onderaan het artikel, uit hoe hun panel representatief wordt gehouden. Bij het artikel van Hart van Nederland staat de verantwoording onder het kopje ‘Panels’.

De vragen die Hart van Nederland aan deelnemers van het panel stelde, zijn naar mij opgestuurd. Voorbeelden van deze vragen zijn: ‘Heeft u de afgelopen vijf jaar (sinds 2021) naar een van de uitzendingen van het Eurovisie Songfestival gekeken, al is het maar deels?’ en ‘Bent u het ermee eens dat Nederland nu heeft aangegeven niet deel te nemen als Israël mag meedoen?’

Katja zwart, Eurovisie deskundige en mede-presentator van de podcast Songfestivalkoorst heeft gereageerd op de inzet van de eurosongfestival panels. Zij verteld het volgende: ‘Een verhaal als dit blijft lastig. Er kunnen ook mensen reageren op de panel die nog nooit eerder naar het Songfestival hebben gekeken. Het effect van deze discussie zullen we nog zien, en dat maakt dit verhaal zo spannend.’

Om de opmaat van panels te beoordelen ben ik ook opzoek geweest naar media- en onderzoekdeskundigen. Helaas waren de vele die ik heb gecontacteerd niet in staat om aan dit onderzoek deel te nemen.

Conclusie

Op basis van de beschikbare feiten kan ik zeggen dat de bewering klopt. Hart van Nederland heeft gebruikgemaakt van een externe bedrijf om het panel uit te voeren. Het bedrijf No ties wordt gezien als een betrouwbaar en professioneel onderzoeksbureau voor het uitvoeren van panels.