afbeelding: Arne Visser
De Inktspotprijs 2025 gaat naar Gaza Beach van Peter de Wit, de cartoon laat een kind zien op het strand van Gaza met een schedel in zijn hand. Het kind laat de schedel zien aan de ouders die liggen op het strand. Er zijn veel tekeningen ingestuurd 145 in totaal. AI maakt tegenwoordig veel plaatjes en video’s, zou AI ook een spotprent kunnen maken?
De jaarlijkse Inktspotprijs voor de beste politieke spotprent is dit jaar gewonnen door Peter de Wit. Zijn tekening Gaza Beach toont een kind dat spelend op het strand een schedel vindt en deze trots toont aan de ouders die ontspannen op hun handdoek liggen. Een confronterend beeld dat de spanning tussen alledaags vakantiegeluk en de gruwel van oorlog pijnlijk zichtbaar maakt. Uit de 145 inzendingen koos de jury voor het werk van de Wit, vanwege zijn scherpte en eenvoud.
Terwijl de prijs wordt gevierd, rijst de vraag: kan kunstmatige intelligentie ooit de rol van de cartoonist overnemen? Bas van der Schot, cartoonist en oud-winnaar van de Inktspotprijs, is daar uitgesproken over. ‘Denk het niet’, zegt hij op de vraag of AI ooit de creatieve spontaniteit van een cartoonist kan evenaren.
Toch ziet Van der Schot dat AI een geduchte concurrent kan worden. ‘Ik denk wel dat AI heel goed ‘gemiddelde’ humor kan produceren. De meeste cartoons die door mensen zijn gemaakt stijgen daar niet bovenuit. Mijn angst is dat mensen het verschil niet meer gaan zien tussen wat menselijk is en wat quasi-menselijk (AI) is.’ De kracht van cartoons zit volgens hem juist in stijl en emotie. ‘Stijl ontstaat door jarenlang oefenen en doen. Nabootsen kan AI straks perfect. Maar wat een handgetekende cartoon onvervangbaar maakt, is het persoonlijke handschrift, uniek.’
Hoewel hij toegeeft dat AI-tekeningen vaak ‘te perfect en realistisch’ zijn, vreest Van der Schot voor de toekomst van zijn vak. ‘Steeds minder plek voor cartoonisten, vrees ik. Voor mij persoonlijk zie ik nauwelijks voordelen.’ De kern van de spotprent zal volgens hem toch menselijk blijven. ‘Het menselijke en het oorspronkelijke (hoop ik), dat kan AI nooit vervangen.’
Sinds 2018 bestaat de junior Inktspotprijs niet meer, wat hield deze prijs in? Waarom bestaat hij niet meer? Is het tijd voor een doorstart? Beluister hieronder de reportage over de junior Inktspotprijs
