Literair vertalen onder druk

Literair vertalen onder druk

Een tafel boeken in de Utrechtse boekenbar

De Nederlandse vertaalsector staat onder druk. De beloning voor literair vertalers is vaak te laag om van te leven, en de vraag naar vertalingen neemt af door de toenemende verengelsing van de Nederlandse leescultuur.

Een voorbeeld hiervan is de verkoop van het boek ‘The Candy House’ van Jennifer Egan. Volgens De Arbeiderspers werd 65% van de exemplaren in het Engels verkocht. Dat merkte de auteur, Jennifer Egan ook, toen ze haar boek in Nederland kwam signeren, vertelde ze aan de New York Times. ‘De meerderheid van de boeken die ik verkocht waren Engels. Mensen verontschuldigden zich zelfs wanneer ze me vroegen een vertaald Nederlands exemplaar te signeren, terwijl dat precies is waarvoor ik er ben!’.

Anne Marie Koper, voorzitter van de sectie vertalers van de Auteursbond, betreurt dat de lage beloningen voor dit werk een probleem is. ‘Het is een heel mooi vak, maar het is financieel aantrekkelijk. Je moet natuurlijk de huur kunnen betalen, de verzekeringen, je eten. In de praktijk moeten veel vertalers er daardoor een baan bij hebben.’

Annelous Stiggelbout, Chinees-Nederlands literair vertaler, ziet de trend ook. ‘Mensen lezen steeds vaker Engelse boeken in het Engels, en soms zelfs boeken uit andere talen in een Engelse vertaling. Als je Engelse boeken in het Engels wil lezen, dan is dat natuurlijk helemaal goed. Maar als je alleen maar boeken in de brontaal wil lezen dan beperk je jezelf.’

Bovendien ziet Stiggelbout verschillen in de vertaal culturen van Amerika en Nederland. ‘In de Amerikaanse uitgeverswereld zien redacteurs vertalingen nog wel eens als eerste versie waarin nog uitgebreid geschrapt en geschoven kan worden. Het resultaat is dan niet altijd wat de auteur bedoeld heeft. In de Nederlandse vertaaltraditie vertalen we veel meer wat de auteur geschreven heeft. Als je dus toch een vertaling gaat lezen, lees dan als het kan in het Nederlands, dat beheers je ook beter altijd beter dan het Engels en dan krijg je alle nuances mee.’

Ondanks alles denkt Koper dat er altijd goede vertalers zullen blijven. ‘Vertalers houden echt heel erg van hun vak, en ze zullen dat ook onder de meest erbarmelijke omstandigheden proberen vol te houden. En er blijven uitgevers en lezers die graag mooie vertalingen willen blijven uitgeven en lezen.’

Over de auteur

Mick van Dijk

Mick van Dijk (2001) is een betrokken student met een focus op cultuur. Vanaf 2023 studeert hij aan de School voor Journalistiek in Utrecht en schrijft hij voor SvJ Media. Voordat hij de afslag naar de journalistiek maakte volgde hij enige jaren een studie in de richting van design en engineering, wat hem een ongewone journalistieke kijk geeft op deze onderwerpen.