De Diogenesbunker in Schaarsbergen gaat dit najaar een laatste keer open voor publiek met de tentoonstelling Emerging Exits. Na afloop sluit het complex opnieuw de deuren, omdat Defensie plannen heeft met het gebouw.

Aan de rand van Nationaal Park De Hoge Veluwe staat de Diogenesbunker, een van de grootste bunkers van Nederland. Het bouwwerk werd in 1942 gebouwd door de Duitse bezetter en diende tijdens de Tweede Wereldoorlog als commandocentrum voor de Luftwaffe. Vanuit de bunker werden radargegevens verzameld en verwerkt tot kaarten waarmee het verloop van de luchtoorlog kon worden gestuurd. Met zijn dikke muren en kolossale omvang was de bunker destijds een toonbeeld van militaire macht en organisatie.

Na de oorlog verloor de bunker zijn oorspronkelijke functie, maar het complex bleef nog lang in gebruik. Zo werd het jarenlang ingezet als opslag- en archiefruimte. Voor het grote publiek bleef de bunker echter gesloten. Heel soms kregen bezoekers de kans om de binnenkant te zien, waardoor er altijd een zekere geheimzinnigheid rondom het bouwwerk bleef bestaan.

Met de tentoonstelling Emerging Exits, georganiseerd door Stichting Schuilstad, gaat de Diogenesbunker dit najaar nog één keer open voor bezoekers. De tentoonstelling laat werk zien van hedendaagse kunstenaars die actuele thema’s onderzoeken, zoals oorlog, ecologie en technologie. Volgens de organisatie maakt juist de combinatie van de beladen geschiedenis van de bunker en de hedendaagse kunst de tentoonstelling bijzonder.

Wat er na afloop van de tentoonstelling met de bunker gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. ‘Wat er met de bunker gebeurt is volgens mij nog een beetje geheim,’ vertelt Marijn Bril, een van de organisatoren. ‘Ik hoor verschillende dingen van verschillende mensen. Het verhaal is dat het is gekocht door Defensie en daardoor niet meer toegankelijk is. De bunker is al heel lang niet meer open geweest voor publiek en wordt ook al lang niet meer gebruikt als archief.’

Daarmee lijkt Emerging Exits voorlopig de laatste kans om de Diogenesbunker van binnen te ervaren. Voor bezoekers betekent dit niet alleen een zeldzame blik in een historisch gebouw, maar ook een moment om stil te staan bij de veranderende rol van zulke plekken. Van militair bolwerk en archiefruimte tot culturele ontmoetingsplek en mogelijk opnieuw militair terrein: de toekomst van de bunker blijft voorlopig achter gesloten deuren.