In een opiniestuk in de Volkskrant van 1 oktober 2025 schreef onderzoeker Hanna Szekeres dat we ‘negatieve verhalen vaak langer onthouden dan positieve’. Zij bedoelde dat negatieve gebeurtenissen meer invloed hebben en langer blijven hangen in ons geheugen dan positieve. Dat klinkt herkenbaar, maar klopt dat ook echt?
Het brein en negatieve informatie
Volgens psychologen bestaat er iets dat de negativity bias wordt genoemd: de neiging van mensen om negatieve gebeurtenissen sterker te onthouden dan positieve. In het artikel Bad is Stronger Than Good uit 2001 laten onderzoekers Baumeister en collega’s zien dat negatieve ervaringen meer invloed hebben op emoties, gedrag en geheugen dan positieve gebeurtenissen. Daarnaast blijkt uit de Prospect Theory van Daniel Kahneman en Amos Tversky dat mensen verlies zwaarder laten wegen dan winst. Kortom: negatieve informatie maakt meer indruk op ons brein dan positieve.
Waarom negatieve verhalen blijven hangen
Volgens Frenk van Harreveld, hoogleraar sociale psychologie aan de Universiteit van Amsterdam, is dat goed te verklaren. ‘Negatieve informatie trekt meer aandacht, wordt sterker opgeslagen in het geheugen en heeft meer invloed op gedrag,’ zegt hij. ‘Gevaar of verlies had vroeger directe gevolgen voor overleving. Daarom verwerken ons brein en geheugen negatieve gebeurtenissen intensiever dan positieve.’
Van Harreveld legt uit dat dit niet alleen bij individuen speelt, maar ook op maatschappelijk niveau. ‘Schandalen en rampen blijven lang in het collectieve geheugen hangen en kunnen zelfs onderdeel worden van onze nationale identiteit,’ zegt hij. Volgens hem versterken de media dit effect. ‘Als negatieve thema’s vaak worden herhaald, krijgen mensen het idee dat de wereld gevaarlijker is dan hij feitelijk is. Dat kan leiden tot wantrouwen in instituties en meer steun voor politici die inspelen op angst of boosheid.’ Van Harreveld benadrukt dat journalisten hier iets aan kunnen doen. ‘Negativiteit hoort bij de realiteit, maar geef er context aan. Laat naast problemen ook oplossingen zien. Dat corrigeert de negativity bias een beetje.’
Negativiteit in de media
Ook psycholoog en schrijver Vittorio Busato herkent het verschijnsel dat negatieve verhalen beter blijven hangen. ‘In de wetenschap noemen we dat de negativity bias,’ legt hij uit. ‘Negatieve informatie trekt meer aandacht en wordt emotioneler beleefd. Daardoor kan die informatie beter worden opgeslagen in ons brein, vooral in de gebieden die met emoties te maken hebben.’
Busato vindt dat dit niet alleen een psychologisch, maar ook een maatschappelijk verschijnsel is. ‘Mensen vormen immers de maatschappij. Individueel onthouden we negatieve gebeurtenissen beter, maar collectief zie je dat ook terug in hoe lang onderwerpen in de media blijven hangen.’
Als voorbeeld noemt hij de toeslagenaffaire en de aardbevingsschade in Groningen. ‘De positieve berichtgeving was misschien dat Pieter Omtzigt en Renske Leijten zich er politiek hard voor maakten, maar die verhalen hoor je nauwelijks. Zodra ik het woord toeslagenaffaire lees, denk ik direct aan een nederlaag van onze beschaving.’ Volgens Busato speelt nieuwsselectie hierin een grote rol.‘Redacties bepalen de invalshoek. Negatief nieuws krijgt vaker ruimte, omdat het spanning oproept. Positieve verhalen verdwijnen sneller. Als je wilt dat positieve informatie beter blijft hangen, moet je er juist vaker aandacht aan besteden herhaling helpt. Dan buig je de negativity bias om naar een soort positivity bias.’
Een vertekend beeld van de werkelijkheid
Uit gesprekken met beide psychologen en uit de wetenschap blijkt dat de negativity bias echt bestaat. Negatieve gebeurtenissen roepen emoties op zoals angst en boosheid, waardoor we ze beter onthouden. Media versterken dit effect zonder dat ze het altijd doorhebben, omdat negatieve verhalen vaker nieuws worden en langer worden herhaald.
Onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laat zien dat dit effect ook in de samenleving zichtbaar is. Na schandalen als de toeslagenaffaire bereikte het vertrouwen in de Tweede Kamer in 2023 het laagste punt in tien jaar. Ook uit cijfers over vertrouwen in politiek en media (CBS StatLine) blijkt dat negatieve gebeurtenissen langdurig effect hebben op hoe mensen naar de overheid kijken. Dat bevestigt dat negatieve verhalen niet alleen psychologisch blijven hangen, maar ook maatschappelijk.
Van Harreveld zegt daarover: ‘Als negatieve thema’s steeds herhaald worden, krijgen mensen het idee dat de wereld gevaarlijker is dan hij feitelijk is.’ Busato vult aan: ‘Er is genoeg positiefs te vertellen, maar dat krijgt minder aandacht. Journalisten kunnen dat veranderen door vaker te herhalen wat wél goed gaat.’
Conclusie
De uitspraak van Hanna Szekeres dat ‘we negatieve verhalen vaak langer onthouden dan positieve’ is waar. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat negatieve informatie sterker wordt opgeslagen in het geheugen dan positieve. Deskundigen bevestigen dat dit niet alleen in ons hoofd gebeurt, maar ook in de maatschappij zichtbaar is. Negatieve verhalen blijven langer hangen omdat ze emoties oproepen en vaker terugkeren in de media.
Volgens Van Harreveld en Busato kunnen journalisten bijdragen aan een evenwichtiger beeld, door ook positieve verhalen bewust te herhalen en in context te plaatsen. Zoals Busato zegt: ‘Zo buig je de negativity bias om naar een positivity bias.’
