In een opiniestuk van de brancheorganisaties voor gastouderopvang in het AD wordt de claim gemaakt dat gastouders in de kinderopvang onmisbaar zijn.
Deze bewering is deels waar, maar moet in een bredere context geplaatst worden. Hoewel gastouders een waardevolle rol spelen in de Nederlandse kinderopvangsector, zijn ze niet de enige vorm van opvang die essentieel is voor het functioneren van het stelsel.
Op 25 september publiceerde het AD een opiniestuk waarin de brancheorganisaties Kinderopvang, Nysa en NU’91 stellen dat gastouderschap onmisbaar is in de Nederlandse kinderopvang. Het probleem dat zij aankaarten, is dat zonder gastouders veel gezinnen met specifieke opvangbehoeften, zoals flexibele werktijden of persoonlijke aandacht voor hun kinderen, in de knel zouden komen. Volgens het Landelijk Register Kinderopvang maken duizenden gezinnen gebruik van gastouderopvang, waarbij het aantal stabiel is gebleven ondanks de groeiende vraag naar kinderopvang. Dit type opvang is vooral aantrekkelijk voor ouders die behoefte hebben aan flexibiliteit en een persoonlijke benadering voor hun kinderen. De brancheorganisaties herhalen daarom hun standpunt: gastouderschap is onmisbaar in de kinderopvang.
Rol van gastouders in de kinderopvang
Gastouders bieden kleinschalige opvang in een huiselijke sfeer. Dit type opvang is vaak flexibeler dan reguliere kinderdagverblijven en biedt vooral een uitkomst voor ouders met wisselende werktijden of specifieke wensen voor persoonlijke aandacht voor hun kinderen. Volgens het Landelijk Register Kinderopvang maken duizenden ouders in Nederland gebruik van gastouderopvang, en dat aantal is stabiel gebleven, ondanks dat de vraag naar kinderopvang de afgelopen jaren is toegenomen.
Effecten van gastouderopvang
Onderzoek van het Kohnstamm Instituut, samengevat door Kinderopvang.nl, toont aan dat gastouderopvang vergelijkbare positieve effecten heeft op de ontwikkeling van kinderen als reguliere kinderopvang. Vooral in de eerste levensjaren kan de kleinschaligheid van gastouderopvang bijdragen aan een hechte en stabiele band tussen gastouder en kind, wat belangrijk is voor de sociale en emotionele ontwikkeling. Dit versterkt de waarde van gastouderopvang voor een specifieke groep ouders.
Ruben Fukkink: de positie van gastouders
Ruben Fukkink is hoogleraar Kinderopvang en educatieve voorzieningen voor het jonge kind aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Fukkink heeft meerdere malen benadrukt dat gastouders een belangrijke rol spelen binnen de kinderopvang. “Gastouders bieden een waardevol alternatief voor ouders die op zoek zijn naar meer flexibiliteit en persoonlijke aandacht voor hun kinderen. Dit maakt hen zeker belangrijk binnen het stelsel.” Toch plaatst hij een nuance bij de onmisbaarheid van gastouders. Fukkink vervolgt: “Hoewel gastouders een belangrijke niche vervullen, kunnen we niet spreken van absolute onmisbaarheid. Er zijn alternatieven beschikbaar, zoals grootschalige kinderopvang, die eveneens cruciaal zijn voor het totale aanbod van kinderopvang in Nederland.”
Fukkink erkent dat de kleinschaligheid van gastouderopvang waardevol kan zijn voor de ontwikkeling van kinderen, vooral in de eerste jaren. “De hechte band die ontstaat tussen kind en gastouder is een sterk punt van deze vorm van opvang. Dit is vooral van belang voor jonge kinderen die baat hebben bij stabiliteit en persoonlijke aandacht.”
Gjalt Jellesma: de balans in het kinderopvangstelsel
Gjalt Jellesma, specialist kinderopvang en voorzitter van BOinK (Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang), benadrukt dat de diversiteit in opvangvormen belangrijk is voor de ouders. “Gastouderopvang biedt flexibiliteit en persoonlijke aandacht, wat veel ouders waarderen,” zegt Jellesma. “Maar ook andere vormen van opvang, zoals kinderdagverblijven, zijn onmisbaar om de brede vraag naar kinderopvang te kunnen beantwoorden.” “Elk type opvang heeft zijn eigen unieke bijdrage binnen het stelsel.” Jellesma voegt eraan toe dat het volledig functioneren van het kinderopvangsysteem afhankelijk is van de samenwerking tussen verschillende opvangvormen: “De kracht van het stelsel ligt in de balans. Gastouderopvang is waardevol, maar de grootschalige kinderopvang biedt een vangnet voor het grotere geheel.”
Gastouderopvang versus andere vormen van kinderopvang
Ondanks de voordelen die gastouderopvang biedt, kan deze vorm van opvang niet volledig de bredere kinderopvangsector vervangen. Grootschalige kinderdagverblijven en BSO’s (buitenschoolse opvang) blijven noodzakelijk voor het opvangen van de grote aantallen kinderen van werkende ouders, met name in stedelijke gebieden. Bovendien biedt reguliere kinderopvang vaak meer gestructureerde pedagogische programma’s en sociale interactie met leeftijdsgenoten, wat ook belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen .
Een wetenschappelijke studie van de Hogeschool van Amsterdam over de Nederlandse kinderopvangsector (2014) bevestigt dat gastouderopvang weliswaar een belangrijke rol speelt, maar ook dat deze slechts een deel van de totale opvang behoefte dekt. De studie stelt dat grootschalige opvang onmisbaar is voor het bieden van toegankelijke en betaalbare kinderopvang.
Conclusie
De claim dat gastouders onmisbaar zijn in de kinderopvang is gedeeltelijk waar. Gastouderopvang vervult een belangrijke en onmisbare nichefunctie in het Nederlandse kinderopvang stelsel, vooral voor ouders met specifieke behoeften aan flexibele en kleinschalige opvang. Toch is deze vorm van opvang niet de enige onmisbare component in het bredere kinderopvang systeem. Grootschalige opvanglocaties blijven eveneens essentieel om aan de vraag naar kinderopvang te voldoen. De claim mist dus nuance, maar bevat zeker elementen van waarheid.
Bronnen
- https://kinderopvang.nl/nieuws/onderzoek-naar-effecten-van-kinderopvang-en-gastouderopvang-op-de-ontwikkeling-va
- https://app.anp.nl/app/search/artikel/f277934750bf951afc41cb2b81d744fa?search=1
Ruben Fukkink, Bijzonder hoogleraar kinderopvang, Universiteit van Amsterdam. Lector pedagogiek, Hogeschool van Amsterdam.
Contact: +31621155782, R.G.Fukkink@uva.nl, R.G.Fukkink@hva.nl
Gjalt Jellesma, voorzitter BOinK
Contact: +31624680642, g.jellesma@boink.info
