bron foto: pixabay

Bewering

Kinderen gaan zich beter concentreren als ze vaker lezen.

Oordeel

Gedeeltelijk waar

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op moment van publicatie.

Bron van de bewering

De uitspraak komt uit het opiniestuk ‘Kinderen willen echt wel lezen, geef ze gewoon eens een keer een boek’, gepubliceerd op 4 oktober 2025 op AD.nl. In het stuk wordt gesteld dat lezen niet alleen taalvaardigheid bevordert, maar ook het concentratievermogen van kinderen versterkt.

Om te toetsen of dit klopt, zijn verschillende bronnen geraadpleegd: het wetenschappelijk artikel van Mol & Bus (2015) uit het Journal of Experimental Child Psychology, het onderzoeksplatform Lezen.nl, en een mondelinge toelichting van Aryan van der Leij, onderzoeker en docent orthopedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam.

Van der Leij is gespecialiseerd in lezen, spelling, dyslexie en laaggeletterdheid. Zijn expertise op het gebied van taalontwikkeling en leesgedrag maakt hem een betrouwbare bron voor deze factcheck.

Onderzoek

Wanneer kinderen leren lezen, doen ze meer dan alleen letters en woorden ontcijferen. ‘Lezen vraagt om langdurige aandacht,’ legt Aryan van der Leij uit. ‘Wie een tekst begrijpend wil lezen, moet de concentratie kunnen vasthouden, verbanden leggen en afleiding negeren. In die zin versterkt lezen de vaardigheid om de aandacht bij één taak te houden.’

Volgens Van der Leij is er echter geen direct wetenschappelijk bewijs dat vaker lezen de concentratie meetbaar verbetert. ‘We weten dat concentratie nodig is om goed te kunnen lezen, en dat kinderen die veel lezen beter leren focussen. Maar dat is een wederkerige relatie, niet éénrichtingsverkeer. De meeste onderzoeken tonen samenhang, geen oorzakelijk verband.’

Dat blijkt ook uit een invloedrijke meta-analyse van Sanne E. Mol en Adriana G. Bus (2015), gepubliceerd in het Journal of Experimental Child Psychology. De onderzoekers verzamelden tientallen studies over de invloed van leesblootstelling op de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Hun conclusie: kinderen die vaker lezen, ontwikkelen een grotere woordenschat, beter tekstbegrip en sterkere taalvaardigheden.

Hoewel de studie geen direct effect op concentratie mat, wijst het onderzoek erop dat leesfrequentie indirect bijdraagt aan cognitieve functies die met aandacht samenhangen. Wie vaak leest, traint immers geheugen, begrip en analytisch denken, allemaal processen die concentratie ondersteunen.

Ook uit andere bronnen blijkt dat lezen in de vroege jeugd positieve effecten heeft op de hersenontwikkeling. Zo laat onderzoek van Stichting Lezen naar het programma BoekStart zien dat kinderen die al op jonge leeftijd worden voorgelezen, sneller taalvaardig worden en meer interesse in boeken ontwikkelen.

Volgens het artikel ‘BoekStart stimuleert de taalontwikkeling’ van Lezen.nl scoren BoekStart-kinderen op 15 en 22 maanden leeftijd hoger op taaltests dan kinderen die niet aan het programma deelnemen. Ook blijkt dat deze voorsprong nog meetbaar is op latere leeftijd: bij de Cito-toets Taal voor Kleuters presteren BoekStart-deelnemers gemiddeld beter.

‘Voorlezen en zelf lezen helpen kinderen om rust te vinden, taal te begrijpen en zich te concentreren op één activiteit,’ zegt Van der Leij. ‘Kinderen met een kortere spanningsboog hebben vaak juist baat bij rituelen als samen lezen. Maar dat betekent niet dat lezen automatisch concentratie verhoogt. Het versterkt wel vaardigheden die concentratie ondersteunen.’

Conclusie

De bewering dat kinderen zich beter kunnen concentreren als ze vaker lezen is gedeeltelijk waar.

Er is overtuigend bewijs dat leesfrequentie samenhangt met betere taalontwikkeling, cognitieve groei en schoolprestaties. Programma’s als BoekStart tonen bovendien aan dat vroeg beginnen met lezen positieve langetermijneffecten heeft.

Maar er is geen sluitend wetenschappelijk bewijs dat lezen op zichzelf het concentratievermogen rechtstreeks verbetert. De relatie tussen lezen en concentratie is vooral wederkerig en indirect: wie beter leert lezen, traint de aandacht, en wie zich beter kan concentreren, leest makkelijker.

Lezen blijft daarmee een krachtige oefening voor de geest, niet omdat het concentratie geneest, maar omdat het helpt die vaardigheid dagelijks te oefenen