De Volkskrant berichtte in hun podcast ‘Ondertussen in de kosmos’ op 7 oktober dat de aarde onlangs ontsnapte ‘aan een ramp van ongekende omvang’, en dat een rotsblok groot genoeg om de Randstad van de kaart te vegen ‘vlak langs de aarde’ schoot. Deze beweringen kloppen, maar verdienen wel enige context, blijkt uit ons onderzoek.

Meteorieten en ander ruimtegruis spreken bij veel mensen erg tot de verbeelding. Het idee van een rots uit de ruimte die een gat in de aarde slaat is nu eenmaal indrukwekkend, en doodeng. Inslagen uit de ruimte zijn dan ook populair als onderwerp van films en andere fictie, denk aan Don’t Look Up of Armageddon. Maar deze apocalyptische verhalen komen soms eng dicht bij de werkelijkheid.

‘De aarde ontsnapte onlangs aan een ramp van ongekende omvang. Een rotsblok, groot genoeg om de Randstad van de kaart te vegen, schoot vlak langs de aarde’, luidde de inleiding van de podcast ‘Ondertussen in de kosmos’ van de Volkskrant op 7 oktober. Hierbij gaat het over 2024 MK, een planetoïde van ongeveer 150 meter die op 29 juni de aarde passeerde. Zo’n bericht is natuurlijk doodeng om te lezen, maar hoe correct is het?

Inderdaad dichtbij

Volgens Marieke Baan, sterrenkundecommunicator bij de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), is alle informatie die genoemd in de inleiding correct. De afstand waarop de planetoïde de aarde passeert is inderdaad relatief dichtbij. De planetoïde komt op het dichtste bij 290 000 kilometer van de aarde af, wat erg ver weg klinkt, maar die afstand is zo’n 75% van de afstand tot de maan. De term ‘vlakbij’ is dus niet erg overdreven.

Ook de claim dat de inslag de hele Randstad zou kunnen vernietigen is correct, volgens Rob van den Berg, onderzoeker bij Naturalis. Hij zegt dat er gerekend kan worden van een krater die 10 keer zo groot is als de rots zelf, in dit geval zou dit dus een gat van anderhalf kilometer zijn, met een grote explosie eromheen. Als 2024 MK in zou hebben geslagen in een bewoond gebied was dat dus inderdaad een catastrofe geweest.

Er moet wel belangrijke context toegevoegd worden die in de podcast van de Volkskrant benoemd wordt en wordt beaamd door Baan en Van den Berg. Het Europese Ruimte Bureau (ESA) heeft namelijk de kans dat de planetoïde werkelijk in zou slaan op 0 ingeschat. Dit wordt niet genoemd in de introductie van de podcast, waardoor het volgens Baan ‘neigt naar bangmakerij’.

Historische inslag

Of dit een ramp van ongekende omvang zou zijn, is een lastiger verhaal. Natuurlijk zou het niet de grootste inslag ooit zijn, denk bijvoorbeeld aan de inslag bij de Chixculubkrater die de uitsterving van de dinosauriërs veroorzaakte. Deze inslag was vele malen sterker dan 2024 MK zou zijn geweest. Wat deze inslag wel zou zijn, is de grootste in de geschreven geschiedenis. Volgens van den Berg is de enige enigszins recente inslag van een vergelijkbaar formaat degene die de Barringer Crater in Arizona heeft gevormd. Deze krater met een diameter zo’n kilometer is 50.000 jaar oud, toen er al wel mensen rondliepen, maar het schrift nog niet uitgevonden was. Deze krater is dus zelfs kleiner dan de hypothetische krater van 2024 MK. Er zou dus gezegd kunnen worden dat de inslag van de planetoïde in juni een ongekende ramp zou zijn, maar dan wel specifiek ongekend door mensen. Op de aarde zijn namelijk bijna 190 kraters te vinden, veel groter dan een kilometer, en dan tellen we degenen onder water nog niet mee.

Is het gevaar geweken?

Ondanks dat het op geologisch niveau meevalt, zal het voor de mensheid een catastrofe zijn als een planetoïde zoals 2024 MK in zou slaan. Volgens Van den Berg is het gevaar nog niet direct geweken. In 2029 komt planetoïde Apophis namelijk op bezoek. Dit rotsblok is twee keer zo groot als 2024 MK, en komt een heel stuk dichterbij. Waar 2024 MK 290.000 kilometer van de aarde kwam, zal Apophis maar 30.000 kilometer afstand houden.

Gelukkig is de kans op impact van Apophis ook berekend op zo goed als nul procent. Als de rots toch van koers afwijkt, zijn daar plannen voor. Afgelopen dagen heeft de ESA de HERA-missie gelanceerd. Deze missie doet onderzoek naar ‘deflectie van buitenaardse voorwerpen’, simpeler gezegd: rotsblokken uit hun koers rammen. Volgens Van den Berg lijkt het er tot nu toe op alsof dit succesvol gaat worden, en we objecten als 2024 MK en Apophis in de toekomst weg kunnen houden.

Conclusie

De conclusie van de factcheck is dat de claim van de Volkskrant dat de aarde is ontsnapt van een ‘ramp van ongekende omvang’ en dat de planetoïde ‘vlakbij’ de aarde kwam correct is, maar heeft wel context nodig. Het rotsblok kwam inderdaad relatief dichtbij, maar had geen kans op inslag. Ook zou de inslag de grootste van de geschreven geschiedenis zijn, en dus in die zin van ‘ongekend formaat’, maar bij lange na niet de grootste die de aarde ooit gekend heeft. Ook was de kans dat de planetoïde werkelijk insloeg ingeschat op nul procent. We zijn als mensheid dus inderdaad net ontsnapt aan een grote ramp, maar het werkelijke gevaar was er dus niet.

Bronnen

De geraadpleegde documentaire bronnen zijn als link in de tekst bijgevoegd.

• Marieke Baan, sterrenkundecommunicator bij NOVA, mailcontact
• Rob van den Berg, onderzoeker bij Naturalis, telefonisch contact