Joost Eerdmans, lijsttrekker van JA21, zei zondagavond in het lijsttrekkersdebat van RTL dat er ‘per week nog steeds duizend asielzoekers’ Nederland binnenkomen. Dat cijfer klopt op dit moment, maar het geeft een vertekend beeld van de echte cijfers.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.
In het RTL-lijsttrekkersdebat botsten JA21-leider Joost Eerdmans en CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal over de spreidingswet. Dit is de wet die ervoor zou moeten zorgen dat de opvang van asielzoekers beter over het land wordt verdeeld. Eerdmans viel Bontenbal fel in de rede en stelde dat ‘de instroom nog steeds op duizend per week zit’, ondanks eerdere beloften dat die zou dalen. ‘We maken van heel Nederland één groot azc,’ aldus Eerdmans, ongeveer 58 minuten in het debat.
Oordeel: deels onwaar
De claim
Volgens JA21-leider Joost Eerdmans komen er wekelijks duizend asielzoekers Nederland binnen. Maar klopt dat?
Eerdmans lijkt zich te baseren op cijfers van het ministerie van Asiel en Migratie, waar ook het migratie- en asielbeleid onder valt. Dat ministerie verspreidt wekelijks een e-mail met de instroomcijfers van asielzoekers.
Als je deze mails leest, kan je inderdaad zien dat Eerdmans zijn uitspraak op deze cijfers baseert. In de weken 38 tot en met 41 kan je inderdaad zien dat er 1000 asielzoekers per week Nederland binnengekomen zijn. In de weken 38, 40 en 41 bedroeg dit ongeveer 1000 en in week 39 waren dit er 1100. Dit zijn overigens direct de enige weken waarin het er inderdaad minimaal 1000 waren. Deze cijfers van het ministerie van Asiel en Migratie zijn allemaal ronde getallen, Ewout de Bruijn, woordvoerder ministerie van Asiel en Migratie zei hier het volgende over: ‘De afgeronde cijfers zijn ook de cijfers die met de Kamer worden gedeeld. Deze zijn nooit in absolute, maar wel in afgeronde getallen’. In de weken 38, 40 en 41 zouden het er dus ook meer of minder kunnen zijn, en dus hoeven dit ook niet altijd 1000 mensen te zijn geweest. Ook op CBS kan je zien via een grafiek dat er ongeveer 2000 tot 3000 asielzoekers en nareizigers naar Nederland komen per maand, wat dus nog extra laat zien dat het er geen 1000 per week kunnen zijn.
Vertekend beeld
De cijfers die Eerdmans aanhaalt, zijn feitelijk juist, maar moeten wel in perspectief worden geplaatst. De instroom van de afgelopen weken vormt geen representatief beeld van het hele jaar. Al jaren is er in de herfst een stijging te zien, vooral in de maanden september en oktober, in het aantal asielzoekers dat zich in Nederland en andere Europese landen meldt.
Wie de cijfers in de wekelijkse rapportages van het ministerie bekijkt, ziet dat de duizend asielzoekers per week een uitzondering is. In geen enkele andere week van dit jaar lag het aantal zo hoog. Tussen week 23 en 37 ging het telkens om 800 tot 900 mensen, terwijl in de eerste maanden van het jaar, week 1 tot en met 23, de instroom varieerde tussen 600 en 800. Ook in de laatste weken van vorig jaar bleef het cijfer vrijwel altijd onder de duizend, op één keer na in week 47.
Minder asielzoekers per week
In vergelijking met voorgaande jaren blijft de asielinstroom in Nederland dit jaar relatief laag. Waar in week 42 van 2023 nog 1500 mensen een aanvraag indienden, waren dat er in dezelfde periode van 2021 ongeveer 1600. Terugkijkend op de vluchtelingencrisis van 2015, toen de burgeroorlog in Syrië miljoenen mensen op de vlucht dreef, lag het aantal asielaanvragen in Nederland in sommige weken zelfs boven de 4000. Een enorme daling dus.
Er is verder nog iets aan de hand met de cijfers van het ministerie. De cijfers bestaan namelijk niet alleen uit nieuwe migranten die naar Nederland zijn gekomen. Het ministerie van Asiel en Migratie meldt daarover op de website het volgende: ‘De cijfers bestaan uit eerste asielaanvragen, herhaalde asielaanvragen, hervestiging, herplaatsing en nareizigers’. In de cijfers staan dus ook mensen die al eerder een asielaanvraag hebben gedaan, maar dit dus nog een keer doen. Deze mensen waren mogelijk dus al in Nederland en behoren dus niet tot de ‘nieuwe’ 1000 asielzoekers die naar Nederland komen waar Eerdmans het over heeft.
Minder asielzoekers mogen blijven
Nog een nuance: hoewel er de afgelopen weken gemiddeld zo’n duizend asielzoekers per week naar Nederland kwamen, betekent dat niet dat al deze mensen ook daadwerkelijk mogen blijven. Het ministerie van Asiel en Migratie meldt dat het percentage ingewilligde asielaanvragen de afgelopen tijd sterk is gedaald. Waar in eerdere jaren tussen de 70 en 85 procent van de aanvragen werd goedgekeurd, ligt dat percentage in het eerste kwartaal van 2025 rond de 40 procent. Dat komt deels doordat aanvragen tegenwoordig anders worden beoordeeld en strenger worden getoetst aan Europees en internationaal recht. Ook speelt mee dat er enkele maanden geen besluiten werden genomen over Syrische asielaanvragen. Nu de burgeroorlog in Syrië rustiger is en de veiligheidssituatie in delen van het land als verbeterd wordt beschouwd, worden minder Syrische aanvragen gehonoreerd.
Conclusie
Kortom: de uitspraak van Eerdmans dat ‘er nog steeds 1000 asielzoekers per week naar Nederland komen’ klopt op dat moment, maar zijn uitspraak is deels onwaar, omdat hij de uitzonderlijke situatie van enkele weken presenteert als structureel en geen recht doet aan de context en samenstelling van de cijfers.
