De afgelopen vijf jaar is de Italiaanse Maffia overgestapt van agressief geweld, naar fraude in de economische en politieke wereld. Reuters publiceerde 6 mei een rapport over deze verandering. Volgens de laatste officiële gegevens, gepubliceerd door Reuters werden er in 2022 in Italië slechts zeventien mensen door de maffia vermoord, vergeleken met meer dan 700 in 1991. In plaats daarvan zijn maffiosi zich gaan richten op de risicoloze, onopvallende wereld van de witteboordencriminaliteit, vertelden hoge Italiaanse aanklagers aan Reuters.  

Sanne de Boer, journalist en de auteur van het boek Mafiopoli, vertelt het volgende. “De Italiaanse maffia is heel bewust minder gewelddadig geworden. Er worden natuurlijk nog wel moorden gepleegd, maar publieke figuren vermoorden, daar is gelukkig geen sprake meer van. Het nadeel daarvan is dat dat ze veel makkelijker ongezien hun gang kunnen gaan in illegale praktijken in de economie en politiek, zonder dat je hier slapende honden mee wakker maakt. 

‘’Het zou dwaas zijn om te denken dat ze er geen gebruik van maken’’ 

De aanleiding voor de belastingontduiking en financiële fraude wordt aangewakkerd door miljarden euro’s die in Italië rondgaan in de vorm van post-COVID-herstelfondsen. Deze fondsen waren bedoeld om de economie een impuls te geven; echter bleken deze fondsen een zegen te zijn voor fraudeurs. 

Volgens aanklagers wordt er niet alleen door de machtige Italiaanse criminele organisaties fraude gepleegd, maar ze vermoeden dat ze hier wel een dominante rol in spelen. “Het zou dwaas zijn om te denken dat ze geen gebruik zouden maken van de enorme toestroom van geld”, vertelt Barbara Sargenti, ambtenaar bij het Nationaal Openbaar Ministerie voor de bestrijding van maffia en terrorisme, in het rapport van Reuters. 

Uit interviews met zeven aanklagers en politiechefs, gecombineerd met een analyse van duizenden pagina’s aan gerechtelijke documenten, bleek hoe omvangrijk de betrokkenheid van de maffia in de Italiaanse zakenwereld is en welke kosten dit met zich meebrengt voor de staatskas van Italië, schrijft Reuters. 

Straffen 

Er zijn geen officiële schattingen over de omvang van de betrokkenheid van de georganiseerde misdaad bij financiële misdrijven in Italië. Volgens de aanklagers die met Reuters spraken, vertelde dat het om miljarden euro’s per jaar gaat. Slechts een klein deel daarvan is ontdekt. 

Voor de maffia zijn de straffen relatief licht. Om een beeld te schetsen; als je betrapt wordt op het verkopen van 50 gram cocaïne, riskeer je tot 20 jaar gevangenisstraf, zocht Reuters uit. Maar als je valse facturen uitschrijft om 500 miljoen euro aan frauduleuze belastingvoordelen te krijgen, riskeer je slechts 18 maanden tot zes jaar gevangenisstraf. Bovendien is de maffia zo rijk dat ze zelf aan sommige straffen kunnen ontkomen, verklaart Sanne de Boer. “Als het gaat om het beoordelen van de verhouding tussen risico en rendement, is er geen vergelijking mogelijk”, aldus Dolci, de officier van justitie die zich bezighoudt met de bestrijding van de maffia. 

22 oktober is de Italiaanse regering van Meloni precies twee jaar aan de macht. Over bepaalde onderwerpen, zoals migratie, hebben we veel gehoord van deze regering, maar over de georganiseerde misdaad en maffia horen we weinig. Toch is dit onderwerp onlosmakelijk verbonden met Italië. Wat is er in deze twee jaar veranderd in het beleid rondom de georganiseerde misdaad/maffia? In de onderstaande reportage spreken  journalist en auteur van het boek Mafiopoli Sanne de Boer, en Universitair hoofddocent Sociologie van recht en afwijkend gedrag op de afdeling Politieke en Sociale Wetenschappen Vincenzo Scalia, over dit beleid: