Seksuele diversiteit bij dieren – gesprek met Koos Dijksterhuis en Charlotte Vermeulen
Seksueel gedrag tussen dieren van hetzelfde geslacht komt in de natuur regelmatig voor. Natuurschrijver Koos Dijksterhuis vertelt dat dieren daar niet moeilijk over doen en dat het te zien is bij onder meer koeien, papegaaien, vleermuizen en de bekende mannelijke flamingo’s in Artis, die jarenlang een koppel vormden. Ook Charlotte Vermeulen, expert in seksualiteit bij dieren, bevestigt dit en voegt eraan toe dat bij ruim 1500 soorten vogels en zoogdieren zogenoemd ‘same sex sexual behaviour’ (SSSB) is vastgesteld en dat die lijst nog altijd groeit.
Dijksterhuis vraagt zich af of je dit gedrag echt “homoseksualiteit” kunt noemen, maar stelt vast dat homoseksuele seks en gedrag in ieder geval veel voorkomen. Vermeulen legt uit dat uit onderzoek blijkt dat ongeveer driekwart van de gedragsbiologen dit gedrag waarneemt, maar dat slechts de helft het vastlegt en maar eenvijfde het met collega’s deelt. Volgens haar is er dus sprake van grote onderrapportage. ‘Veel onderzoekers denken dat wat ze zien een uitzondering is’, merkt Vermeulen.
Beide experts benadrukken dat dieren dit gedrag niet als afwijkend ervaren. Afkeuring is iets typisch menselijks. Vermeulen vertelt dat er zelfs soorten zijn waarbij jonge mannetjes straf krijgen als ze aan vrouwtjes zitten, maar niemand opkijkt als ze seksueel gedrag met andere mannetjes vertonen. Dijksterhuis noemt het daarom natuurlijk gedrag, juist omdat het in de natuur voorkomt. Vermeulen sluit zich daarbij aan: ‘bij diersoorten is dit normaal, soortspecifiek gedrag, en dat mensen het soms onnatuurlijk vinden, komt doordat ze alleen zien wat ze verwachten te zien, niet wat er werkelijk gebeurt.’
Volgens Dijksterhuis is het gedrag vooral zichtbaar bij zoogdieren en vogels, terwijl het bij vissen en schelpdieren nauwelijks voorkomt. Vermeulen vult aan dat het vooral bij sociale diersoorten voorkomt, en vaak meerdere functies heeft: oefenen, dominantie tonen, conflicten bijleggen of vriendschapsbanden versterken. Soms gebeurt het simpelweg omdat dieren samenleven in groepen van hetzelfde geslacht, zoals bij jonge mannetjes in hun adolescentie.
Beide deskundigen besluiten dat seksuele voorkeur bij dieren, net als bij mensen, niet zwart-wit is. Sommige dieren lijken langdurige voorkeuren te hebben voor hetzelfde geslacht, anderen gedragen zich opportunistisch: ‘wie er beschikbaar is’. Seksuele diversiteit komt veel voor in het dierenrijk, is volkomen natuurlijk en vormt een onderdeel van dierlijk gedrag.
Zijn mensen op straat ook op de hoogte van dit dierlijke gedrag? In deze voxpop wordt dat onderzocht.
