Kwart van de studenten heeft last van mentale problemen door kamernood. Deze bewering verscheen op de Nationale Onderwijsgids (artikel van Femke van Arendonk) zonder duidelijke onderbouwing van causaliteit. De kop suggereert dat kamernood de oorzaak is van mentale klachten bij ongeveer 25% van studenten. In het artikel wordt verwezen naar signalen en enquêteresultaten, maar er ontbreekt een heldere bron die aantoont dat kamernood direct óf primair verantwoordelijk is voor die klachten. Link naar artikel
Het onderwerp speelt politiek en maatschappelijk: de sterke studentenhuisvestingscrisis staat in de belangstelling en het koppelen van kamernood aan mentale problemen versterkt de urgentie voor beleid en extra woningen. Dergelijke beweringen kunnen bedoeld zijn om draagvlak voor snelle maatregelen te vergroten. Het is daarom belangrijk om onderscheid te maken tussen wat studenten zelf ervaren (ervaringen en gevoelens) en wat statistische onderzoeksmethodes kunnen aantonen als oorzakelijk verband. Kences
Wat zeggen onafhankelijke onderzoeken? Meerdere grote monitors en overheidsrapporten laten zien dat mentale klachten onder studenten hoog zijn, bijvoorbeeld de RIVM/Trimbos-monitor en andere landelijke onderzoeken melden dat rond de 40–50% van studenten in recente metingen psychische klachten rapporteert (angst, somberheid, uitputting), en dat een substantiële groep ernstige klachten heeft. Deze cijfers betreffen prevalenties, maar de onderzoeken wijzen erop dat de verklaring multifactorieel is: prestatiedruk, kwetsbaarheid, financiële zorgen, eenzaamheid en de nasleep van coronamaatregelen spelen allemaal een rol. De landelijke monitors concluderen expliciet dat factoren die samenhangen met mentale gezondheid breed en complex zijn en dat verdere analyse nodig is om causale verbanden vast te stellen. RIVM
Wat betreft kamernood specifiek: er is bewijs dat slechte of onzekere of passende huisvesting stress veroorzaakt en het welzijn kan verslechteren. Een slechte woonsituatie werkt vaak als verergerende factor, zeker voor kwetsbare studenten, de literatuur vermeldt kamernood als één van meerdere factoren, niet als dé verklaaroorzaak van mentale klachten bij precies een kwart van de studenten. Enquêteresultaten (zoals opiniepanels) kunnen laten zien dat een kwart van de respondenten kamernood wél als beïnvloedende factor ervaart, maar dat is iets anders dan aantonen dat kamernood de directe oorzaak is van hun psychische problemen. Kences
Gesprek met Marjo Schultz, praktijkondersteuner: “De door ons geraadpleegde praktijkondersteuner bevestigt dat studenten onder enorme druk leven en dat kamernood zeker meespeelt in de totale stressbelasting.” Tegelijk zegt zij expliciet dat mentale problemen zelden door één enkele factor worden veroorzaakt, kamernood draagt bij, maar is niet de enige of vanzelfsprekende oorzaak. Daarmee ontkracht zij de strikte causaliteitsclaim in de kop van de Onderwijsgids. (Citaat samengevat uit het gesprek: kamernood is relevant, maar niet de enige verklaring.)
Documentaire bronnen die de claim nuanceren of weerleggen: RIVM / Trimbos: Monitor Mentale gezondheid en middelengebruik studenten (2023) hoge prevalentie, meervoudige verklaringen. RIVM
Kences/ABF-analyse over wonen en welzijn: wonen op kamers draagt bij aan welzijn, maar relatie is complex. Kences. Verwey-Jonker overzicht (2024): mentale gezondheid jongeren & studenten, factorenraming en beleidscontext. Verwey-Jonker Instituut. Opiniepanel/EenVandaag en berichtgeving over kamernood: laat zien dat een substantieel deel van studenten kamernood als problematisch ervaart, maar is geen bewijs van causatie. EenVandaag
Conclusie: De claim is gedeeltelijk waar, maar misleidend. Het is waar dat (1) een aanzienlijk deel van studenten mentale klachten rapporteert en (2) een substantieel deel kamernood als belastend ervaart. Sommige enquêtes geven aan dat rond een kwart van respondenten ervaren dat kamernood hun leven (ook mentaal) raakt. Maar de stelling dat “kwart van studenten heeft last van mentale problemen door kamernood” overdrijft de causaliteit. Grote, gezaghebbende onderzoeken tonen aan dat mentale problemen onder studenten multifactoriële oorzaken hebben; kamernood is één relevante factor onder meerdere, niet per se de doorslaggevende oorzaak voor precies 25% van de gevallen. De praktijkondersteuner bevestigt dit nuancepunt: kamernood speelt mee, maar veroorzaakt zelden op zichzelf alle klachten. Daarom: gedeeltelijk waar, maar onjuist gepresenteerd als eenduidige oorzaak. RIVM
