Gister op woensdag 24 september was het de Dag van de Thuiszorg. Op deze dag wordt stilgestaan bij het werk van duizenden medewerkers die ouderen, zieken en kwetsbaren helpen in hun eigen huis. Zonder hen zou langer zelfstandig wonen voor velen niet mogelijk zijn. Toch staat juist deze vorm van zorg steeds meer onder druk. Medewerkers kampen met hoge werkdruk, personeelstekorten en ingewikkelde regels. De wortels van die problemen liggen voor een groot deel in de grote hervorming van de thuiszorg in 2015.

Tot 2015 viel de thuiszorg grotendeels onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) kregen gemeenten de verantwoordelijkheid voor huishoudelijke hulp en lichte zorg. Het idee hierbij: gemeenten staan dichter bij inwoners en kunnen dus beter maatwerk leveren. Tegelijkertijd werd het budget fors verlaagd: mensen moesten langer zelfredzaam blijven, en mantelzorg zou een grotere rol gaan spelen.

Tien jaar later merk je een hoop gevolgen van de wet wijziging. Gemeenten kampen met krappe budgetten en ingewikkelde aanbestedingsprocedures, waardoor thuiszorgorganisaties vaak op de prijs concurreren. Onderzoekers van onder meer het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) spraken al eerder van een “race to the bottom”: lagere tarieven en minder tijd per cliënt, met als gevolg dat zorgverleners steeds meer onder druk staan.

Voor cliënten betekent dit vaak dat het aantal uren hulp is teruggeschroefd, terwijl de zorgzwaarte toeneemt omdat ouderen langer thuis blijven wonen. Voor zorgmedewerkers is deze uitdaging ook voelbaar. Hun taken pakket is gegroeid en dat met minder tijd: naast schoonmaken of persoonlijke verzorging worden zij steeds vaker ook de ogen en oren in de wijk, die signaleren of iemand vereenzaamt of achteruitgaat. Dat geeft het vak meer verantwoordelijkheid, maar ook meer druk: hoe lever je goede zorg in steeds minder tijd?

De Dag van de Thuiszorg is dus niet alleen een dag van waardering, maar ook van reflectie. Tien jaar na de hervorming van de thuiszorg klinkt de vraag: hoe zorgen we dat de thuiszorg overeind blijft in een samenleving die steeds sneller vergrijst?

In onderstaande reportage wordt u mee genomen in de beleving van de personen die zich dag in dag uit inzetten voor de thuiszorg: