Een gezond verstand heb je nodig om te stemmen. Maar, volgens de overheid is een zekere hoeveelheid wantrouwen nodig voor een gezonde democratie. Hoe zit dat?

Het is gezond als mensen kritisch naar de overheid en de politiek kijken, zo stelt de overheid zelf. Hoe kijken de experts hier naar?

Menno Hurenkamp is hoofddocent democratie aan de Universiteit voor Humanistiek en vertelt dat vertrouwen in andere maatschappelijke instituten ook belangrijk is: ‘Als je het over vertrouwen hebt is het ook belangrijk om het te hebben over het belang van het vertrouwen in dingen zoals de wetenschap en de politie op straat.’ Want de mensen in de landelijke politiek ‘mag je ook best wel een beetje wantrouwen.’

Momenteel heeft maar drie op de tien mensen vertrouwen in de overheid. ‘Dat is wel een beetje te weinig’, vertelt Hurenkamp. ‘Het zou wel fijner zijn als het de helft was of ietsjes meer.’ Wel vermoed hij dat na deze verkiezingen of uiterlijk die daarna de stabiliteit terug zal keren in de landelijke politiek, wat zal leiden tot meer vertrouwen.

Zo ziet ook Mathilde Witkam. Ze promoveerde aan de Universiteit Leiden met een onderzoek naar de open overheid en is tegenwoordig werkzaam bij de Waarderingskamer. Ze stelt dat er door middel van verschillende machten die elkaar controleren binnen de overheid altijd wel een zekere hoeveelheid wantrouwen bestaat: ‘Elkaar controlerende machten houden elkaar in balans. Dat is wat geïnstitutionaliseerd wantrouwen is. Het is belangrijk dat dit mechanisme er is, net zoals er ook toezichthouders moeten zijn. Wel moeten mensen vertrouwen hebben in dat systeem van checks and balances. Daar kunnen politici aan bijdragen.’

Hiernaast benadrukt ze dat het blindelings vertrouwen van politici, aan de andere kant van het spectrum, ook niet goed is: ‘Ik zou ook zeker niet politici blijven vertrouwen die beloftes niet waarmaken of mensen onnodig lang in onzekerheid laten zitten. Het vertrouwen moet gerechtvaardigd zijn.’

Bekijk hieronder de reportage over vertrouwen in de politiek en wat er gedaan kan worden om dit vertrouwen weer omhoog te krijgen.