Maandag plaatste JA21 een bericht op X: “Weer 1.000 asielzoekers erbij in één week. Nederland heeft in twee weken meer asielzoekers toegelaten dan Denemarken in een heel jaar. Ons land hunkert naar een koerswijziging. Tijd voor de Juiste Aanpak!” De boodschap is eenvoudig, maar de vraag is of deze vergelijking ook klopt. Om dat te beoordelen, moet eerst duidelijk worden wat JA21 precies claimt. Het eerste deel van het bericht is makkelijk te controleren; de Rijksoverheid publiceert elke week cijfers over de asielinstroom. In week 46 werden er inderdaad ongeveer duizend asielzoekers geregistreerd. Dus dat klopt. Het tweede deel is ingewikkelder. Bij het bericht zit een staafdiagram gebaseerd op de wekelijkse asielinstroomcijfers van de Rijksoverheid. Het lijkt er dus op dat JA21 claimt dat de Nederlande asielinstroom in twee weken hoger is dan de Deense asielinstroom in een jaar. Om te onderzoeken of dat feitelijk juist is, kijken we naar de meest recente data die beschikbaar is.
Om een begin te maken, zocht ik online naar vergelijkbare claims. Het eerste resultaat kwam van NieuwRechts, dat op zijn beurt verwees naar cijfers van de Deense NGO Refugees Welcome DK. Volgens die website zouden in 2024 in totaal 2.333 mensen asiel hebben aangevraagd in Denemarken. Onderaan het artikel staat een link naar cijfers van de Nationale Integratiebarometer, een platform van de Deense overheid dat migratie- en integratiegegevens verzamelt. Deze website heeft vooral data over het aantal toegekende verblijfsvergunningen, terwijl Nederland vooral data heeft over het aantal asielaanvragen. De cijfers verschillen dus enorm van elkaar, wat een directe vergelijking lastig maakt.
Daarom ben ik verder gaan zoeken, dit keer met de zoekterm: “how many people applied for asylum in Denmark in 2024”. Opnieuw kwam ik uit bij Refugees Welcome DK en via die route bij de Integratiebarometer. Door de Deense pagina’s met behulp van Google Translate te vertalen, vond ik uiteindelijk een Excelbestand met immigratiecijfers. Deze dataset registreert inschrijvingen in het CPR-register, waarin onder meer asielaanvragen worden verwerkt. Het gaat hier echter niet om het aantal asielaanvragen zoals Nederland die rapporteert, maar om registraties. In die dataset staat dat er in 2024 1.455 vluchtelingen en familieleden van vluchtelingen zijn geregistreerd. Dat lijkt het dichtst in de buurt te komen van de Nederlandse definitie van asielinstroom, maar het blijft een andere manier van meten. Op dit moment bestaan er dus twee mogelijke Deense cijfers: 1.455 op basis van CPR-registraties en 2.333 op basis van gegevens van Refugees Welcome DK. Omdat deze cijfers niet overeenkomen, heb ik de NGO gemaild met de vraag hoe hun dataset is opgebouwd. Ook heb ik contact opgenomen met JA21, met dezelfde vraag. Voor publicatie van deze factcheck hebben beiden nog geen reactie geleverd.
Intussen weten we wél hoeveel asielzoekers Nederland in de desbetreffende weken ontving. Volgens de Rijksoverheid lag de instroom in week 45 rond de 900 en in week 46 rond de 1.000. Samen vormen die weken een instroom van ongeveer 1.900 mensen. Kijken we naar de twee Deense cijfers, dan ontstaat een verdeeld beeld: als het getal van 1.455 klopt, lijkt de claim van JA21 te kloppen. Als het getal van 2.333 klopt, klopt de claim niet. Belangrijker is dat beide Deense cijfers gebaseerd zijn op een heel andere meetwijze dan de Nederlandse cijfers. Waar Nederland eerste asielaanvragen, herhaalde aanvragen, hervestigingen, herplaatsingen en nareizigers bij elkaar optelt, gaat het in Denemarken óf om toegekende verblijfsvergunningen óf om CPR-registraties. Het gaat dus om verschillende categorieën die niet één op één te vergelijken zijn.
Omdat deze onduidelijkheden blijven bestaan, besloot ik een expert te raadplegen. Ik kwam uit bij Mark Klaasen, universitair docent immigratierecht en lid van de Adviesraad Migratie, die eerder in een artikel van de Universiteit Leiden uitlegde waarom Denemarken geen geschikt gidsland is voor Nederland. Hij legt uit: “Naast dat de cijfers over asiel op een andere manier worden bijgehouden, is de situatie in beide landen enorm verschillend.” Volgens hem heeft Denemarken een bijzondere rol als het gaat om asiel. “Denemarken heeft in 1992 een opt-out bedongen op het EU-asielrecht. Daardoor kunnen ze strengere maatregelen nemen, zoals lastigere beroepsprocedures en makkelijker intrekken van vergunningen. ” Volgens de hoogleraar is Denemarken daarom een minder aantrekkelijk land voor asielzoekers, waardoor het land aanzienlijk minder asielaanvragen krijgt dan Nederland. “De verschillen zijn zo groot, dat maakt de vergelijking onmogelijk om te maken” Volgens de expert is een vergelijking dus niet te doen.
Ik heb nog overwogen of JA21 misschien doelt op het aantal toegekende verblijfsvergunningen, maar de bijgevoegde staafdiagram gebruikt toch echt cijfers van asielinstroom. Daarnaast worden er in Nederland geen wekelijkse cijfers bijgehouden van het aantal toegekende verblijfsvergunningen, dus dat leek toch niet logisch.
Na uitgebreid onderzoek kom ik niet tot nieuwe data waarmee de claim wel of niet bewezen kan worden. Er bestaan simpelweg geen volledig vergelijkbare en betrouwbare gegevens om vast te stellen of Nederland in twee weken meer asielaanvragen ontvangt dan Denemarken in een jaar. De beschikbare Deense data wordt op een andere manier gemeten, waardoor een eerlijke vergelijking onmogelijk is. De conclusie luidt dan ook dat de uitspraak van JA21 ongefundeerd is. Mocht er alsnog een reactie komen van Refugees Welcome DK, of JA21 dan volgt een update.
