“Marokkanen zijn 5,5 keer vaker verdacht van een misdrijf dan Nederlanders.” Deze claim staat in het verkiezingsprogramma 2025-2029 van de PVV. Bij deze claim wordt geen verdere context vermeld, daarnaast ontbreekt er een bron waarvan de partij deze cijfers zou hebben. Het is een door de PVV vaak herhaald statement, maar kloppen de cijfers wel en wat is de context bij deze cijfers?

Voordat er kan worden nagegaan of deze uitspraak klopt, is het van belang dat er duidelijk is wat de PVV eigenlijk zegt. Met de term Marokkanen doelt de PVV hier op Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond, dit blijkt uit eerdere uitspraken die de PVV heeft gedaan over Marokkaanse Nederlanders. Kijk bijvoorbeeld naar de ‘minder of meer Marokkanen’ uitspraak, ook hier bedoelde Wilders niet mensen die in Marokko wonen.

Daarnaast wordt er in de claim gesproken over ‘verdachten van een misdrijf’. Volgens het CBS is een verdachte iemand die wordt verdacht van een misdrijf. Het gaat hier dus alleen om een verdenking en nog geen veroordeling. Een misdrijf is een zwaar strafrechtelijk vergrijp, misdrijven worden behandeld door de afdeling strafrecht in de rechtbank. Verschillende categorieën binnen het begrip misdrijf zijn bijvoorbeeld  vermogensmisdrijven, vernieling van de openbare orde en geweldsmisdrijven.

Nu duidelijk is wat er met de termen die in de uitspraak worden genoemd bedoeld wordt, kan er worden gecontroleerd op de feitelijkheid van de claim.

Door het ontbreken van een bron ben ik zelf opzoek gegaan naar de cijfers waar de partij dit statement op zou baseren. Het CBS houdt alle verdachten van misdrijven bij in hun openbare database en daarin wordt ook onderscheid gemaakt tussen afkomst. De meest recente cijfers dateren uit 2022, in deze cijfers is terug te vinden dat in dat jaar  12.810 Marokkaanse Nederlanders verdacht waren van een misdrijf. In ditzelfde jaar waren 72.890 van de verdachten van misdrijven Nederlands. Dit betekent dat ruim 3% van de Marokkaanse Nederlanders verdacht wordt van een misdrijf en dat dit geldt voor 0,5% van de Nederlanders.

Het komt dus ongeveer overeen met wat de PVV in haar verkiezingsprogramma zegt, maar bij deze uitspraak mist dus een hoop context. Door het ontbreken van context kan bij men het idee worden gewekt dat de oververtegenwoordiging van Marokkaanse Nederlanders komt door het feit dat zij Marokkaan zijn, maar dit is zeker niet de reden voor het verschil vertelt criminoloog Abdessamad Bouabid. “Er is geen sprake van een causaal verband tussen het zijn van een Marokkaanse Nederlander en het zijn van een verdachte van een misdrijf.” Maar de oververtegenwoordiging van deze groep ligt aan andere factoren. Volgens Bouabid heeft een deel van de oververtegenwoordiging te maken met het verband tussen criminaliteit en het hebben van een lage sociale economische status.

Na het corrigeren van de sociaal economische status in de cijfers blijft er nog een oververtegenwoordiging van Marokkaanse Nederlanders binnen de cijfers. Hiervan is weer een deel te verklaren door etnisch profileren, dit blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit en Universiteit Leiden. Etnisch profileren kent verschillende definities. Het college voor de mensenrechten definieert de term als volgt: “Etnisch profileren verwijst naar het gebruik van etnische kenmerken als onderdeel van profileren of een risicoprofiel.” Abdessamad Bouabid beaamt dat een deel van de oververtegenwoordiging het gevolg is van etnisch profileren. “Wanneer politieagenten meer gaan letten op Nederlands Marokkaanse jongeren op straat zullen zij meer verdachten binnen deze bevolkingsgroep vinden.”

Volgens de criminoloog is er nooit maar één factor waardoor iemand in de criminaliteit belandt, “het gaat vaak om tientallen factoren, waardoor sociologen nooit alle oververtegenwoordiging kunnen verklaren.”

Het doen van een uitspraak zoals die van de PVV heeft volgens Bouabid kwalijke gevolgen: “wanneer politici zo’n context loze uitspraak doen, bevestigd dit het beeld wat mensen al in hun hoofd hebben en zorgt dit voor meer discriminatie.”

Conclusie

De uitspraak van de PVV is dus correct. Marokkaanse Nederlanders worden inderdaad 5,5 keer vaker verdacht van misdrijven dan Nederlanders, maar bij het verspreiden van deze claim ontbreekt een hoop context en verklaring. Ook kan het verspreiden van deze context loze claim leiden tot meer discriminatie. Dus, wanneer we de claim beoordelen op feitelijkheid is de claim volledig correct. Wel valt er te betwisten of de manier waarop de informatie wordt gedeeld