Dit jaar is er in het nieuws veel aandacht voor azc-demonstraties. Bij bestaande en toekomstige locaties in het land staan ze. Demonstranten met spandoeken en een duidelijke boodschap. Met teksten als: “Azc weg ermee”, ‘’Stop de overlast, Sluit het azc’’ en “Overlast azc’’ proberen ze de opvanglocaties tegen te houden. Maar tussen alle leuzen en meningen komt een claim het vaakst naar voren. Volgens de demonstranten zou een azc zorgen voor onveiligheid en criminaliteit in de buurt. Rob Wijnands, initiatiefnemer van een anti-azc demonstratie in Den Hoorn verwoordde het in het AD op 6 september zo: ‘’Wij zijn bang dat ze door de wijk gaan zwerven, waardoor onze kinderen en kleinkinderen niet meer veilig zijn.’’
Het is een veelvoorkomend argument bij de demonstranten, in hoeverre klopt dit? Zorgt een azc voor onveiligheid in de omgeving?
Om dit onderzoek te beginnen is het belangrijk om te weten waar de bewering van Rob Wijnands op gegrond is. Na het artikel goed door te lezen is er geen statistiek of onderzoek waar Wijnands de bewering op constateert. Wel word de tragische moord op Lisa uit Abcoude als ‘’aanwakkering’’ voor deze bewering gebruikt. Er is nog geprobeerd contact te leggen met Wijnands en de groep Bewonerscollectief AZC in Den Hoorn, maar hier kwam helaas geen reactie op. Als Rob Wijnands geen statistieken voor ons heeft, gaan we daar zelf maar achter aan. In 2024 verbleven 106.065 asielzoekers op een opvanglocatie, waarvan 69.790 in een azc. Van die 106.065 asielzoekers was 11% betrokken bij een incident en 3% werd verdacht van een strafbaar feit. Deze cijfers zijn ook vergelijkbaar met eerdere jaren. Dat blijkt uit cijfers uit 2024 van de Rijksoverheid en het Nederlands Jeugdinstituut.
- https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/asielbeleid/aanpak-overlastgevende-asielzoekers
- https://www.nji.nl/cijfers/asielzoekerscentra-azc
Om verder te gaan in dit onderzoek is het belangrijk om te kijken naar eerdere onderzoeken die gedaan zijn naar dit onderwerp. Nu.nl deed in 2022 een rondgang bij de dertig gemeenten met de grootste azc’s en vroeg of er sprake was van overlast. Bijna alle dertig gemeenten gaven aan weinig tot geen overlast te ervaren. Wel geven een paar gemeenten aan dat een kleine groep in hun respectievelijke gemeente tot overlast zorgt. In dit artikel verwijst de politie naar het jaarlijkse rapport van de WODC (Wetenschappelijk onderzoek en data centrum) waaruit blijkt dat de overgrote meerderheid niet voorkomt in de incidenten en verdachte registraties.
‘’Je ziet dat slechts een kleine minderheid van de mensen die op COA-locaties wonen wordt verdacht van criminaliteit (3% in 2024, vergelijkbaar met eerdere jaren). Mannen en jongvolwassenen zijn oververtegenwoordigd. Dat is niet verrassend want ook onder de algemene Nederlandse bevolking zie je dat jonge mannen vaker betrokken zijn bij criminaliteit.
In 2024 ving het COA meer mensen op dan ooit tevoren en ook de gemiddelde dagelijkse bezetting nam toe ten opzichte van 2023. We hadden verwacht dat een hogere bezetting van opvanglocaties zou leiden tot meer incidenten (volgens de definitie van COA, het gaat dan om fysiek, verbaal en non-verbaal geweld, zelfdestructieve acties en verbale suïcidedreiging) op de locaties en meer criminaliteit. We zien inderdaad een toename van 21% van het aantal incidenten ten opzichte van 2023. Dat gaat redelijk hand in hand met de toename van de gemiddelde bezetting (die was 24%). Bij verdachte registraties zien we juist dat er een afname is van 13% ten opzichte van 2023. Het is dus niet per definitie zo dat er meer criminaliteit is als er meer mensen worden opgevangen.’’ Dit vertelt Dr. Sanne Nyon. Zij is onderzoeker voor het WODC op het gebied van asiel en migratie. Ook is ze onafhankelijk en komt haar expertise overeen met onze vraag. Dit maakt haar een geschikte bron voor dit onderzoek.
- https://repository.wodc.nl/bitstream/handle/20.500.12832/3460/rapport-incidenten-en-misdrijven-2017-2024.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- https://www.coa.nl/nl/lijst/het-waar-dat-een-asielzoekerscentrum-altijd-voor-overlast-zorgt
Er is al eerder onderzoek gedaan naar de mogelijke link tussen onrust en de aanwezigheid van een AZC, overigens wel in 2017 door Wahideh Achbari en Arjen Leerkes van het WODC. Uit hun onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van een azc niet leidt tot meer criminaliteit in de buurt.
Conclusie
Na verder in dit onderwerp gedoken te hebben ben ik tot de conclusie gekomen dat de uitspraak niet helemaal klopt. Er zijn asielzoekers die zorgen voor overlast, maar dit is een relatief kleine groep. Er is in de statistieken geen directe link te leggen tussen azc’s en onveiligheid. Dit blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van het WODC, NU.nl, de statistieken van het COA en het eerdere onderzoek van Wahideh Achbari en Arjen Leerkes. Het klopt dat er een stijging is in incidenten waarbij asielzoekers betrokken zijn, maar dit is te compenseren met de stijging in de gemiddelde bezetting.
