De woningcrisis is een van de belangrijkste thema’s in politiek Nederland op dit moment. Zo ook voor de SP: de partij benoemd in haar verkiezingsprogramma dat “de prijs van een huis vaak vooral bepaald wordt door de waarde van de grond eronder, soms wel 60 procent van de nieuwbouwwaarde.”

Maar waar komt dit cijfer vandaan? In deze Factcheck gaan we dit onderzoeken.

Wat willen we precies weten? We willen erachter komen of er daadwerkelijk woningen zijn in Nederland, waarvan de waarde voor 60% bestaat uit alleen al de grondprijs.

We beginnen bij de SP zelf: nadat we met de perswoordvoerder hebben gebeld, blijkt dat de claim afkomstig is van het grote woonplan van de SP. Hier wordt de uitspraak weer net wat anders verwoord: “Gemiddeld 60% van de huizenprijs wordt bepaald door de grondprijs.”

In dit onderzoek wordt wel een bron genoemd: we worden doorverwezen naar een rapport van de rijksoverheid, over de woningbouw in Nederland. Als we in het document zoeken op de term ’60 procent’, belanden we bij een stuk tekst dat de claim van de SP bevestigd.

Vervolgens gaan we binnen dit onderzoek op zoek naar de cijfers om te achterhalen waar de uitspraak van de SP op is gebaseerd. We komen uit bij een ander onderzoek uit 2022 dat is uitgevoerd door E. Buitelaar en R. Meijer, onder de Universiteit Utrecht. In dit onderzoek kunnen we wél daadwerkelijke cijfers vinden, zie afbeelding.

Bron: PBL en CBS

Fryslân

Belangrijk om te weten is hoe de waarde van grond voor woningen berekend wordt. Dit is namelijk erg afhankelijk van waar een gebouw staat en hoeveel vierkante meter een perceel groot is. Zo kun je je bedenken dat een woning in het midden van Amsterdam of Rotterdam een grotere grondwaarde zal hebben dan een doorsnee woning in Fryslân.

Dus het idee dat de prijs van een woning voor zo een groot gedeelte kan bestaan uit de waarde van de grond is op zich geen vergezocht gegeven, stelt Tristan Bons, adjunct-directeur bij Vastgoed Nederland.  “Als je kleinere woningen plaatst op plekken waar de vraag hoog en de beschikbaarheid laag is, dan krijg je dit soort schuine situaties”, vertelt hij over de telefoon.

Terug naar de cijfers: sinds 2020 niet meer representatief is voor de huidige situatie, kan deze grafiek ons niet zoveel meer vertellen over of de claim wel of niet klopt. Kan je dan niet kijken naar specifieke huizen om te kijken of je een huis kan vinden dat voldoet aan die 60%? Bons: “Deze cijfers staan in particuliere databases, die zijn niet openbaar.” Dit soort cijfers zijn niet publiekelijk zichtbaar, zoals de cijfers van het CBS dat wel zijn.

Vanwege de ontoegankelijkheid van de cijfers zijn we tot de conclusie gekomen dat deze claim niet te checken is.