Vele kunsthistorici beweren dat het modernisme één van de belangrijkste keerpunten in de kunstgeschiedenis was. Het was een tijd die werd gekenmerkt door expressie, technologische ontwikkelingen en bewegingen. Modernisme ging de geschiedenisboeken in als een periode van vernieuwing. Sociaal en politiek speelde er in deze tijd ook veel: door het opkomende fascisme werden bepaalde groepen, zoals de queer gemeenschap, weggedreven. Kunstenaars maakten werken als reactie op deze context. Deze werden echter vaak niet gewaardeerd, waardoor de werken van queer kunstenaars lange tijd geen prominente plek in de kunstgeschiedenis kregen.
De nazi’s bestempelden moderne kunst en avant-garde stromingen van queer kunstenaars in het begin van de 20ste eeuw als Entartete, oftewel ontaard. De collecties werden systematisch in beslag genomen, tentoongesteld om belachelijk te maken, verkocht of vernietigd. Queer kunstenaars en culturele makers waren vaak dubbel bedreigd: zowel vanwege hun seksuele identiteit als vanwege hun artistieke keuzes.
Na de oorlog begon een tweede golf van verplaatsingen. De Sovjet-Unie en andere geallieerde machten namen grote hoeveelheden kunst mee als oorlogsbuit. Veel van die werken kwamen nooit terug. Tot op de dag van vandaag proberen nabestaanden en overheden gestolen kunstwerken op te sporen en terug te geven aan de rechtmatige eigenaren. Het is een langzaam en vaak pijnlijk proces, dat laat zien hoe diep de oorlog ook in de kunstgeschiedenis heeft ingegrepen.
Een Nederlands onderzoek uit 2023 van IHLIA, liet zien dat van 766 waargebeurde verhalen over de Tweede Wereldoorlog, er in 173 artikelen verwezen wordt naar de queer gemeenschap. Dit is 22,6%. Vaak werden deze personen aangeduid met termen als “zedeloosheid”, “ontaarding” of “moreel verval”. Ook na 1945 werden homoseksuele mannen in Europa vaak nog vervolgd onder dezelfde strafwetgeving die tijdens de oorlog gold. Dit verklaart waarom veel getuigen pas laat of helemaal niet over hun ervaringen spraken.
In het Duitse Düsseldorf zijn de modernistische werken van queer kunstenaars op grote schaal tentoongesteld. Curator Isabelle Tondre vertelt over het proces, terwijl ze tussen de queer kunst staat. De expositie loopt tot februari 2026.
