De oorlog in Oekraïne duurt nu al drie jaar en veel jongeren hebben te maken met sirenes, bombardementen en onzekerheid. Terwijl miljoenen mensen uit het land vluchtten blijven ook veel jongeren achter. Sommigen omdat ze niet kunnen vluchten, anderen omdat ze hun familie niet wilden verlaten. Maar het leven in een oorlogsgebied heeft veel impact op de mentale gezondheid van de jongeren.
Volgens Stichting Vluchteling heeft één op de drie jongeren in Oekraïne last van depressieve gevoelens. Dat betekent dat ze zich vaak somber, angstig of machteloos voelen. De oorlog beïnvloedt niet alleen hun dagelijks leven, maar ook hun toekomst. School, werk en sociale contacten zijn voor veel jongeren weggevallen. Ze leven in constante stress, zonder te weten of ze de volgende dag nog leven.
Angst en onzekerheid
Jongeren die in frontlinesteden wonen, zoals Mykolaiv en Charkiv, horen bijna dagelijks sirenes en explosies. Sommigen jongeren zitten uren per dag in schuilkelders soms zelfs dagen achter elkaar. UNICEF meldde in 2024 dat kinderen in bepaalde regio’s tussen de 2.800 en 4.800 uur per jaar in schuilplaatsen doorbrengen. Dat is ongeveer vier tot zes maanden per jaar in de schuilkelder. De voortdurende spanning zorgt voor angst, slapeloosheid en soms zelfs paniekaanvallen.
Veel jongeren hebben last van nachtmerries of durven niet meer alleen te zijn. Anderen proberen zich groot te houden en doen alsof alles goed gaat. In gesprekken met psychologen komt vaak naar voren dat jongeren niet alleen bang zijn voor hun veiligheid, maar ook voor wat de toekomst brengt. Zal hun stad nog bestaan? Kunnen ze ooit nog studeren?
Taboe op mentale gezonheid
Een groot probleem in Oekraïne is dat praten over mentale gezondheid nog steeds moeilijk is. Veel jongeren schamen zich of denken dat ze ‘sterk moeten zijn’. Daardoor zoeken ze vaak geen hulp ook al zouden ze dat hard nodig hebben. Christiaan Doolaard van Stichting Vluchteling zegt dat er langzaam verandering komt: ‘Er ligt in Oekraïne een soort taboe op de mentale gezondheid. We zien dat jongeren nu iets vaker om hulp durven vragen. Er komen meer veilige plekken waar ze kunnen praten, maar de drempel blijft hoog.’
Maar toch is het erg belangrijk. In veel dorpen zijn bijna geen psychologen of therapeuten. Sommige scholen proberen daarom zelf activiteiten te organiseren waar jongeren over hun gevoelens kunnen praten of hun spanning kwijt kunnen, bijvoorbeeld door muziek of sport.
Cijfers
Onderzoek laat zien dat de mentale druk op jongeren steeds groter wordt. Uit cijfers van UNICEF blijkt dat bijna de helft van de Oekraïense bevolking last heeft van hoge stres en dat jongeren extra kwetsbaar zijn. Eén op de drie jongeren zegt dat ze zich regelmatig depressief voelen.
Ook uit het rapport van VluchtelingenWerk Nederland uit 2024 blijkt dat jongeren behoefte hebben aan meer informatie en steun rondom mentale gezondheid. Ze weten vaak niet waar ze terechtkunnen, zeker in gebieden waar internet slecht werkt of hulporganisaties moeilijk kunnen komen.
Maar waarom blijven jongeren?
Veel mensen vragen zich af waarom jongeren niet vertrekken. De redenen zijn verschillend: sommigen willen hun familie niet achterlaten, anderen hebben simpelweg geen geld of vervoer om te vluchten. Er zijn ook jongeren die zich verantwoordelijk voelen voor hun gemeenschap of die hopen dat de oorlog snel voorbij zal zijn. Maar hoe langer de oorlog duurt, hoe zwaarder het wordt om mentaal sterk te blijven.
De oorlog heeft dus impact op de mentale gezondheid van jongeren. In de audio reportage spreekt Bobbie Mascha. Mascha is al 3 jaar gevlucht maar heeft nog veel vrienden en vriendinnen in Oekraïne. Ook vertelt Christiaan hoe de oorlog impact heeft op de mentale gezondheid van deze jongeren.
Hieronder kun je de reportage beluisteren!
