In Nationaal Monument Kamp Amersfoort konden bezoekers woensdag 29 oktober niet alleen stilstaan bij het verleden, maar ook hun stem uitbrengen. De bijzondere stemlocatie riep bij velen gevoelens op van bewustzijn over de waarde van vrijheid en democratie.

Universitair hoofddocent staatsrecht Michiel van Emmerik (Radboud Universiteit) sprak over de staat van de rechtsstaat en de uitdagingen waar de democratie vandaag de dag voor staat. Volgens hem is waakzaamheid belangrijker dan ooit. “Een gevaar bij democratie is dat de meerderheid de rechten van minderheden kan beperken. Een goede democratie houdt altijd rekening met minderheden,” zegt Van Emmerik.

Hij noemt het debat over islamitisch onderwijs als voorbeeld. “Dat is uiteindelijk afgezwakt, maar het laat zien hoe snel democratische principes kunnen doorslaan.”Ook de rol van sociale media baart hem zorgen. “Ik maak me daar echt zorgen over, want er gaat veel nepnieuws rond. Door algoritmes wordt dat alleen maar versterkt. Het wordt steeds lastiger voor burgers om te weten wat waar is en wat niet.”

Volgens Van Emmerik zijn onafhankelijke instituties onmisbaar om de democratische rechtsstaat te bewaken. “We hebben niet voor niets een onafhankelijke rechter, de Raad van State en de ombudsman. Zij voeren controles uit en geven adviezen. Het is gevaarlijk om aan hun legitimiteit te gaan twijfelen.”

Bezoeker Eric Zuidberg deelt die zorg. Volgens hem staat de rechtsstaat op meerdere fronten onder druk. “Je ziet het in de journalistiek, in de rechtspraak, in de groeiende intolerantie in de samenleving en in hoe er wordt omgegaan met LHBTQ+-rechten,” zegt Zuidberg. “De vrijheid van meningsuiting en gelijke behandeling lijken soms niet meer vanzelfsprekend.”

Het feit dat er in een voormalig concentratiekamp gestemd kon worden, noemt Van Emmerik betekenisvol. “De vrijheid die we nu hebben, moeten we niet als vanzelfsprekend zien. Grondrechten moeten worden gerespecteerd. Dat is geen onderwerp van links of rechts, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid.”

Verslaggever Femke is bij Kamp Amersfoort langsgegaan om erachter te komen wat het doel van dit initiatief is en hoe de stemmers ernaar kijken. Directeur van Nationaal Kamp Amersfoort, Micha Bruinvels, vertelt ons hier meer over.