In steeds meer Nederlandse steden klinkt de oproep om afgevallen bladeren te laten liggen. Het zou beter zijn voor insecten, kleine dieren en de bodem, en daarmee een eenvoudige manier om biodiversiteit te herstellen. De claim: blad is natuur en geen probleem, en misschien wel de goedkoopste en meest effectieve manier om biodiversiteit te herstellen. Deze claim is afkomstig van een column op Joop.nl

Maar klopt dat beeld als we kijken naar ecologische effecten en de veiligheid in de stad?

De feiten

Uit het gesprek met ecoloog Robert Ketelaar (Natuurmonumenten) blijkt dat bladeren een duidelijke natuurlijke functie hebben. Hij legt uit dat bomen in het najaar voedingsstoffen uit bladeren terugtrekken naar wortels en stam, waarna het blad op de grond valt. Dat afgevallen blad is vervolgens voedsel voor regenwormen, schimmels en kleine kevertjes. Het draagt zo bij aan de voedingscyclus en verrijkt de bodem met nieuwe voedingsstoffen.

Volgens Ketelaar zijn bladeren in parken, plantsoenen en bosjes dan ook op geen enkele manier negatief voor de biodiversiteit. Sterker nog: ze vormen daar een belangrijk onderdeel van de natuurlijke kringloop. Gemeenten laten bladeren op zulke plekken volgens hem vaak bewust liggen. Ook benadrukt hij dat dieren zoals muizen profiteren van bladeren omdat die bescherming en schuilplekken bieden.

Toch is blad niet overal even positief. Ketelaar maakt duidelijk dat er grenzen zijn. Als mensen bladeren massaal op een hoop gooien of als gemeenten ze in grote stapels in het bos zouden dumpen, kan dat problemen geven. Een te dikke laag blad kan ervoor zorgen dat er geen zuurstof bij de bodem komt en dat licht bosplanten niet bereikt. Dat remt plantgroei en kan dus juist slecht zijn voor biodiversiteit.

Op straten en stoepen hebben bladeren volgens Ketelaar geen ecologische functie. Daar worden ze vooral platgereden en veranderen ze in een gladde, natte laag.

Dat sluit aan bij wat artsen vertellen. Een huisarts zegt in het transcript dat hij niet kan bevestigen dat mensen vaker komen door valpartijen door bladeren, maar hij is inmiddels gepensioneerd en ziet zelf geen actuele patiënten meer. Een spoedeisende hulp arts ziet wél een verband. In de herfst vallen er volgens hem meer mensen, vooral ouderen en fietsers. Hij noemt natte bladeren hierbij expliciet als oorzaak: het zorgt lokaal voor gladheid, wat leidt tot extra valincidenten.

Toch nuanceert hij de omvang van het probleem. Tijdens piekdagen in de herfst ziet de spoedeisende hulp volgens hem ongeveer één extra patiënt per dag door gladheid door bladeren. Het aantal is daarmee hoger dan normaal, maar niet zo ernstig dat het ziekenhuizen overbelast.

De arts geeft geen ecologisch oordeel, maar noemt het een afweging tussen twee nadelen: minder biodiversiteit als bladeren overal worden opgeruimd tegenover extra valrisico als ze blijven liggen op stoepen, fietspaden en wegen.

De conclusie

De claim dat bladeren geen probleem zijn en zelfs de goedkoopste en meest effectieve manier om biodiversiteit te herstellen, is gedeeltelijk waar. In plantsoenen, parken en bosjes helpen bladeren duidelijk mee aan bodemleven, voedselkringlopen en schuilplekken voor dieren. Daar levert het laten liggen van blad dus voordelen op en kost het bovendien niets.

Maar de claim gaat niet overal op. In de openbare ruimte van steden kunnen bladeren wél problemen veroorzaken. Op straten en paden worden ze glad en vormen ze een risico voor fietsers en vooral ouderen. Ook kan een te dikke laag blad, zeker wanneer mensen of gemeenten het kunstmatig ophopen, juist schadelijk zijn voor planten en bodemleven.

Kortom: bladeren zijn natuur en kunnen de biodiversiteit versterken, maar alleen op plekken waar ze ecologisch iets bijdragen en geen veiligheidsrisico vormen. In de stad vraagt dat om maatwerk: laten liggen in plantsoenen en groenvakken, maar opruimen waar mensen lopen en fietsen.