In het verkiezingsprogramma van de PVV staat de claim: ‘Een meerderheid – meer dan 60% – van de Nederlanders vindt dat de Islam niet past bij onze samenleving.’ De PVV zegt dat dit gebaseerd is op een onderzoek van opiniepeiler Maurice de Hond. Maar klopt deze uitslag eigenlijk wel?
Wat zegt Peil.nl?
De PVV verwijst naar een onderzoek van Peil.nl uit mei 2025. Daarin werd aan mensen gevraagd of ze het eens zijn met de stelling: ‘De Islam past niet bij de Nederlandse samenleving.’ Ongeveer 60% van de deelnemers zei dat ze het daar (helemaal of deels) mee eens waren. Dat klinkt overtuigend, zeker omdat er 5.899 mensen mee hebben gedaan aan dit onderzoek. Maar: Peil.nl werkt met een zelf-aanmeldpanel. Dat betekent dat mensen zichzelf aanmelden om mee te doen. Dat is dus heel iets anders dan een onderzoek waarbij willekeurig mensen worden uitgekozen om mee te doen aan een onderzoek. Daardoor kunnen bepaalde groepen meer of minder meedoen, bijvoorbeeld mensen die al een sterke mening hebben over de Islam.
Wat zegt het CBS?
Ik heb ook het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gesproken en gevraagd wat zij hier over denken. Zij zeggen: ‘Bij dit soort onderzoeken is er vaak een probleem met de steekproef. Omdat niet iedereen evenveel kans heeft om mee te doen, krijg je geen perfect beeld van de hele bevolking.’ Het CBS benadrukt dat je de resultaten daarom niet zomaar kunt vertalen naar ‘de Nederlanders’. Zeker niet als het onderzoek snel is gegaan of voor een politieke partij is gemaakt, zonder dat de methode heel duidelijk wordt gemaakt.
Hoe zit het met andere onderzoeken?
Is het resultaat dan helemaal onzin? Nee, dat niet. Uit ander onderzoek blijkt ook dat veel Nederlanders kritisch kijken naar de Islam. Zo liet EenVandaag in 2022 zien dat ongeveer 6 op de 10 deelnemers vond dat de Islam niet goed bij Nederland past. Ook internationale onderzoeken, zoals van Pew Research, laten zien dat dit soort meningen vaker voorkomen in Europa dan in andere werelddelen. Toch is er een belangrijke kanttekening: de cijfers kunnen heel erg verschillen, afhankelijk van hoe de vraag wordt gesteld. Een brede stelling zoals ‘de Islam past niet bij onze samenleving’ is vaag en kan door mensen verschillend worden opgevat. Als je de vraag anders formuleert, bijvoorbeeld of moslims een verrijking zijn voor Nederland, kunnen de percentages heel anders uitvallen.
Wat zeggen deskundigen?
Politicologen wijzen er vaak op dat de opdrachtgever van een onderzoek belangrijk is. Dat de PVV zelf opdracht heeft gegeven voor dit onderzoek en het nu ook zelf gebruikt, maakt het niet automatisch fout. Het betekent wel dat je extra kritisch moet kijken, want politieke partijen hebben er belang bij om cijfers zo gunstig mogelijk te presenteren aan hun publiek.
Conclusie
De PVV zegt: ‘Meer dan 60% van de Nederlanders vindt dat de Islam niet past bij onze samenleving.’ Er bestaat inderdaad een peiling van Peil.nl die dit laat zien. In dat opzicht klopt de uitspraak dus. Maar: de methode van Peil.nl heeft beperkingen. Het gaat om een zelf-aanmeldpanel en dat is niet volledig representatief voor de Nederlandse samenleving, terwijl de PVV dit wel zo stelt. Ook speelt de vraagstelling een grote rol. Als de vraag op een andere manier was gesteld, had het een hele andere uitkomst kunnen zijn. De PVV gebruikt een cijfer dat ergens op gebaseerd is, maar presenteert het te stellig. Het is dus niet helemaal onjuist, maar wel misleidend zonder de juiste context.
