Op maandag 22 september gaf de Amerikaanse president Donald Trump een persconferentie waarin hij de claim maakte dat het krijgen van vaccins en het nemen van Tylenol (oftewel paracetamol) door zwangere vrouwen de kans op autisme in kinderen erg verhoogt.

Trump beweert dat het stijgende aantal autisme diagnoses lijkt te komen door kunstmatige stoffen en medicijnen zoals paracetamol, en zegt dat vrouwen dit daarom helemaal niet moeten nemen. Hij noemt het stijgende aantal autisme diagnoses een epidemie. De FDA (Amerikaans agentschap voor de veiligheid van medicijnen en eten) is ook opgedragen om paracetamol vanaf nu met een waarschuwingslabel voor autisme te weergeven. Ook impliceerde Trump dat samengevoegde vaccins zoals het RMB-vaccin (rubella, mazelen, bof) ‘slecht’ zouden zijn en linkt deze aan autisme.

Wat is autisme?

Autisme is een chronische ontwikkelingsstoornis, zo’n 200 duizend mensen in Nederland hebben autisme. Autisme wordt volgens de DSM-5, een psychiatrisch handboek, officieel Autisme Spectrum Stoornis genoemd (ASS), dat komt omdat mensen met autisme op verschillende niveaus door de aandoening beïnvloed worden. Autisme heeft invloed op informatieverwerking en sociale intuïtie.

Wat zeggen experts?

Om te onderzoeken hoe waar de claim van Trump is ging ik op zoek naar wetenschappelijke artikelen over de oorzaak van autisme. Ik stuitte tijdens de zoektocht op dit onderzoek van JAMA Psychiatry, hierin doen 22 researchers onderzoek naar de mogelijke oorzaken van autisme in ongeveer 22 duizend mensen uit zes landen. De onderzoekers concludeerden dat er meerdere factoren spelen in het ontstaan van autisme maar dat de grootste factoren een genetische connectie met iemand die autisme heeft (gemiddeld voorkomend in 80% van mensen met autisme die meededen met het onderzoek) en leefomstandigheden (gemiddeld voorkomend in 17%) zijn. Het onderzoek doet geen enkele melding van medicinale invloed.

Autisme door paracetamol?

Ik sprak voor verder onderzoek met Annabel Nijhof, hersenwetenschapper van de Universiteit Gent. Zij is gespecialiseerd in autisme. Annabel beaamt dat het ontstaan van autisme afhangt van meerdere factoren. “Het is een combinatie van een genetische aanleg die je hebt, en omgevingsfactoren. Die omgevingsfactoren kunnen van alles zijn die de genetische factor naar boven brengt.” De claim van Trump over de link tussen autisme en paracetamol vindt zij niet kloppen. “Er zijn wat artikelen over een link maar deze hebben bijna altijd een bevooroordeelde blik. Onbevooroordeelde onderzoeken laten zien dat er eigenlijk geen overtuigend bewijs is dat paracetamol autisme veroorzaakt. Als dat wel zo was zou dat namelijk betekenen dat iedereen die paracetamol slikt autisme krijgt, en dat iedereen die autisme heeft hun moeder paracetamol heeft geslikt tijdens de zwangerschap, en dat is sowieso zeker niet waar.”

Autisme door vaccins?

De angst rondom vaccins in relatie met autisme is al jarenlang een ding, zegt Annabel. Dat komt omdat veel mensen bang zijn voor de stoffen die in vaccins zitten, of specifieker, die er vroeger in zaten. De stof die vooral wordt genoemd als mensen het hebben over een mogelijke link tussen autisme en vaccins is thimerosal. Thimerosal is een organische kwik die vroeger werd gebruikt in vaccins. Kwik heeft in grote hoeveelheden kans om mentale aandoeningen zoals ASS te veroorzaken, maar in vaccins is die hoeveelheid nooit hoog genoeg geweest voor deze kans. Alsnog werd thimerosal in 2001 in Nederland uit vaccins gehaald. Volgens een onderzoek van de European Journal of Paediatric Neurology is de link tussen autisme en vaccins daarom vrijwel niet-bestaand. Annabel legt ook uit dat de associatie tussen autisme en vaccins komt omdat de eerste diagnose van autisme vaak wordt gedaan rond dezelfde leeftijd dat een kind net alle nodige vaccinaties heeft gehad. “Dit betekent niet dat het kind geen autismekenmerken had voordat het kind de vaccinaties kreeg, maar de eerste test voor autisme is gewoon toevallig rond dezelfde leeftijd als de vaccinaties.”

Komt het stijgende aantal autisme diagnoses dan door kunstmatige stoffen?

De bewering dat de stijging van het aantal autisme diagnoses komt door kunstmatige stoffen blijkt onwaar. Volgens een interview met een autisme researcher van John Hopkins naar het stijgende aantal autisme diagnoses komt dit vooral door het uitbreiden van de definitie van autisme in de DSM-5, de verbeterde screenings naar autisme in kinderen en de toegenomen voorlichting over de stoornis. De researcher concludeert ook dat de toename vooral komt door mensen met subtielere vormen van autisme die eerder niet zo snel gediagnosticeerd werden. Volgens de researcher past de term epidemie ook niet bij de toename in autisme diagnoses, een epidemie is namelijk een plotseling snelle toename en het aantal autisme diagnoses stijgt al jaren langzaam door verschillende factoren.

Conclusie

De claim van Trump dat vaccins en paracetamol autisme veroorzaken is dus onwaar. Autisme kan veroorzaakt worden door meerdere factoren, de grootste daarvan genetisch, en onderzoek naar de connectie tussen vaccins, paracetamol en autisme bewijst dat deze vrijwel niet-bestaand is.