De Nederlandse jeugd- en pleegzorg staat al een langere tijd onder druk, zo blijkt ook uit een recent artikel van het Nederlands Jeugdinstituut. Kinderen krijgen vaak niet de hulp die ze werkelijk nodig hebben, vooral door een gebrek aan personeel en communicatie tussen verschillende instanties. Wachttijden, die eigenlijk waren ingesteld als noodmaatregel, zijn de norm geworden en er heerst een extreem tekort aan pleeggezinnen. Al deze problemen raken de kinderen binnen de systemen het hardst.
Tess* heeft zelf in jeugdzorg gezeten en herkent de problematiek maar al te goed. Momenteel werkt ze bij JongWijs en Generation Youthcare. Beide organisaties proberen jongeren meer inspraak te geven in het beleid van jeugd- en pleegzorg. ‘Een grote oorzaak van alle problemen binnen de jeugdzorg is dat de jongeren niet gehoord worden. Ze hebben zelf te weinig inspraak in wat er moet veranderen’, vertelt Tess. ‘Men moet naar de jongeren gaan luisteren, het gaat uiteindelijk over hen’.
Het tekort aan pleeggezinnen neemt daarnaast in een rap tempo toe; in 2024 waren er al ruim 500 minder pleeggezinnen dan het jaar daarvoor. Ook stoppen steeds meer pleegouders en wordt dit aantal in 2024 bijna gehalveerd ten opzichte van 2023. Dit tekort aan pleeggezinnen is ook volgens Tess een groeiend probleem: ‘Waar vroeger nog vaker de mogelijkheid was om een kind binnen een gezin te plaatsen, komen kinderen nu sneller in groepen of de crisisopvang. Ik heb dit zelf ook meegemaakt’. Dit heeft gevolgen voor de zekerheid en het gevoel van veiligheid bij de kinderen, ze hebben behoefte aan een stabiele en warme omgeving.
Door de hoge personeelstekorten krijgen jongeren steeds opnieuw te maken met een wisseling in begeleiders en vertrouwenspersonen. ‘Dit demotiveert jongeren om hun verhaal te doen’, zegt Tess. ‘Ze denken dat ze hun verhaal over een paar weken toch weer opnieuw moeten doen, en daarom sluiten ze zich af’. Jongeren binnen de jeugd- en pleegzorg voelen zich soms niet serieus genomen en er is mede hierdoor een gebrek aan de vorming van persoonlijke banden.
Er kan geconcludeerd worden dat de problemen binnen de jeugd- en pleegzorg niet alleen liggen bij capaciteit en geld, maar grotendeels in hoe er naar de jongeren wordt gekeken en geluisterd. ‘Je moet de jongeren binnen het systeem niet zien als alleen een nummer’, stelt Tess. ‘Zolang de stem van jongeren niet centraal staat, worden oplossingen vooral door anderen bedacht en gaan ze voorbij aan degenen die de problemen het meest ervaren én het beste kunnen benoemen: de jongeren zelf’.
*Alleen voornaam vanwege het delen van persoonlijke verhalen tijdens interview, volledige naam is bij redacteur bekend.
Hieronder is mijn audioreportage te beluisteren over hoe de problematiek binnen de jeugd- en pleegzorg effect heeft op personen die zelf in de systemen zitten/hebben gezeten. Ik ga in gesprek met Tess, zij heeft zelf zes jaar in de jeugdzorg gezeten en zet zich nu in voor de stem van jongeren binnen het beleid van jeugd- en pleegzorg. Ook ga ik in gesprek met pleegmoeder Floor: zij heeft in 20 jaar al meer dan 26 pleegkinderen opgenomen.
