Tijdens Het Debat van het Zuiden op 25 oktober beweerde Geert Wilders dat er in de kabinetten-Rutte III en IV 250.000 asielzoekers naar Nederland kwamen, onder verantwoordelijkheid van Rob Jetten. Omdat Jetten niet de enige bewindspersoon was die hierover ging, laten we hem buiten de claim. Maar klopt het genoemde aantal?
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.
Bewering
In de kabinetten-Rutte III en IV zijn 250.000 asielzoekers in Nederland binnengelaten.
Oordeel
Onwaar
Bron van de bewering
Tijdens het debat van het Zuiden, georganiseerd door Omroep Brabant, L1 en Omroep Zeeland, sprak PVV-lijsttrekker Geert Wilders zich uit over het asielbeleid. Het debat is bedoeld om landelijke politici in aanloop naar de verkiezingen te laten discussiëren over onderwerpen die het zuiden van Nederland raken, zoals woningnood, stikstof, waterbeheer en migratie. Wilders stelde in het debat dat er in de kabinetten-Rutte III en IV 250.000 asielzoekers naar Nederland kwamen.
Om de uitspraak van Wilders goed te begrijpen, is het belangrijk te weten wat onder een asielzoeker wordt verstaan. Dit is iemand die zijn of haar land is ontvlucht en bescherming aanvraagt in Nederland. Een asielzoeker heeft nog geen verblijfsstatus. Zodra die wordt toegekend, wordt de persoon een statushouder.
Daarnaast zijn er nareizigers, dit zijn gezinsleden die later overkomen van iemand die al asiel heeft gekregen. In statistieken worden zij vaak apart geregistreerd, maar ze maken wél deel uit van de totale asielinstroom.
Kabinetten Rutte III en IV
Om de claim van Wilders te controleren, is het belangrijk om te weten wanneer de betreffende kabinetten regeerden. Kabinet-Rutte III was aan de leiding van 2017 tot 2022, en kabinet-Rutte IV regeerde van 2022 tot 2023.
Het aantal asielzoekers in Nederland wordt niet vooral bepaald door binnenlands beleid, maar door regels vanuit de Europese Unie. Nederland moet zich houden aan afspraken zoals het migratie- en asielpact. Volgens Jeroen Doomernik, onderzoeker bij het Instituut voor Migratie- en Etnische Studies, zijn de Nederlandse wetten voor migratie in de kabinetten-Rutte III en IV nauwelijks veranderd. “Het toenemende aantal asielzoekers komt niet door versoepeling van beleid,” vertelt hij.
Cijfers over asielzoekers CBS
Op CBS StatLine is een tabel over asielverzoeken en nareizigers gepubliceerd. Hieruit blijkt dat tussen 2017 en 2022 in totaal 171.565 eerste asielverzoeken zijn ingediend. In diezelfde periode kwamen daarnaast 60.170 nareizigers naar Nederland. Wanneer deze twee groepen bij elkaar worden opgeteld komt het totale aantal personen dat in deze periode via het asielstelsel naar Nederland kwam uit op 231.735. In de onderstaande tabel zijn deze cijfers geïllustreerd.
Volgens Marlou Schrover, hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden, zijn schommelingen in deze cijfers vaak het gevolg van wereldgebeurtenissen. “Tijdens de coronaperiode in 2020 daalde het aantal asielzoekers, omdat mensen simpelweg niet konden reizen. Toen de coronacrisis afnam, nam het aantal asielzoekers weer flink toe,” aldus Schrover.
Cijfers over asielzoekers COA
De jaarverslagen van het COA laten zien hoeveel mensen de asielopvang binnenkomen en weer verlaten. Wanneer de instroomcijfers van 2017 tot en met 2022 bij elkaar worden opgeteld, komt het totaal op 234.031 asielzoekers. Dit is iets meer dan de cijfers van het CBS Het verschil komt doordat het COA ook mensen meerekent die de opvang verlaten en later opnieuw aankomen. Bij de CBS-cijfers wordt iedereen slechts één keer geregistreerd. Daardoor liggen de COA-cijfers altijd iets hoger.
Strategisch gebruik van statistieken
Hoewel de exacte aantallen dus iets kunnen verschillen afhankelijk van de bron, laten beide datasets zien dat het totale aantal asielzoekers en nareizigers in de periode van kabinet-Rutte III en IV tussen de 231.000 en 234.000 personen ligt. Dit is aanzienlijk minder dan de 250.000 die Wilders in het debat noemde.
Volgens Schrover is het niet ongebruikelijk dat cijfers in politieke debatten strategisch worden ingezet. “Dit is een klassiek voorbeeld van het cijfertjesspel,” zegt ze. “Het wordt gebruikt om angst aan te jagen. Vaak wordt daarbij bewust een periode gekozen waarin het aantal relatief hoog is.”
Conclusie
De uitspraak van Geert Wilders dat in de kabinetten-Rutte III en IV 250.000 asielzoekers naar Nederland kwamen, is onwaar. Uit cijfers van het CBS en COA blijkt dat het werkelijke aantal tussen de 231.000 en 234.000 ligt. Het verschil toont aan dat Wilders het aantal overschat en zo een vertekend beeld van de werkelijkheid geeft.
