Dit artikel is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie donderdag 6 november 2025.

Op maandag 27 oktober was het EenVandaag-verkiezingsdebat waar partijleider van Partij voor de Vrijheid(PVV), Geert Wilders ook aan deelnam. In dat verkiezingsdebat zei Geert Wilders het volgende: ‘Uit onderzoek blijkt dat iets van 36 procent van alle Nederlandse huishoudens, miljoenen mensen moeite hebben om de boodschappen te betalen.’ Geert Wilders noemt verder het onderzoek waar hij dit vandaan heeft niet. Ik heb contact gezocht met de PVV om de PVV een kans te geven toe te lichten van welk onderzoek ze dit vandaan hebben. IK heb de PVV gebeld en gemaild, Helaas heb ik geen reactie ontvangen van de PVV.

Wat betekent ‘moeite hebben met boodschappen betalen?

Het begrip is niet eenduidig. Joep Smeets, directeur van Hijper, legt uit: ‘Het is een lastige definitie, want als iemand bijvoorbeeld veel kant-en-klare maaltijden koopt, duurdere merken of voorgesneden groenten, en dat kan niet betalen, dan valt dat ook onder ‘moeite hebben met boodschappen betalen.’ Smeets benadrukt dat het verschilt per huishouden waar de prioriteiten liggen. Factoren zoals inkomen, vaste lasten, huur, energie en andere uitgaven beïnvloeden het bedrag dat beschikbaar is voor boodschappen. Zo kan een huishouden dat relatief veel uitgeeft aan woonlasten sneller moeite hebben met boodschappen betalen, terwijl een ander huishouden met hetzelfde inkomen dat niet ervaart.

Op Nexis Uni blijkt dat veel nieuwsartikelen wijzen op dezelfde factoren die invloed hebben op de financiële druk bij huishoudens: vaste lasten, energieprijzen, woonlasten en algemene prijsstijgingen. Voorbeelden van relevante artikelen:

·       Artikelen over moeite met boodschappen betalen: metronieuws.nl, Haarlems Dagblad, metronieuws.nl, Provinciale Zeeuwse Courant, metronieuws.nl

·       Artikelen over huishoudens en inkomen: Brabants Dagblad.nl, NRC.nl, Reformatorisch Dagblad

·       Artikelen over vaste lasten en woonlasten: Leeuwarden Courant.nl, Dagblad van het Noorden, NU.nl, Algemeen Dagblad, NPO Radio 1, Algemeen Dagblad

Deze artikelen tonen dat financiële druk op huishoudens breed wordt onderzocht en dat factoren zoals stijgende vaste lasten en woonlasten een groot effect hebben op de mate waarin huishoudens hun boodschappen kunnen betalen. Hieruit kun je concluderen dat het heel complex is om de moeite hebben om boodschappen te betalen te meten.

Het cijfer van 36% en de doelgroep

Het 36%-cijfer komt overeen met het Nibud-onderzoek uit 2024, genaamd Geldzaken in de praktijk 2024. Karin Radstaak, woordvoerder en communicatieadviseur bij Nibud, lichtte het onderzoek toe: ‘Van alle mensen die we onderzocht hebben, heeft 36% moeite om de boodschappen te betalen.’‘Het is niet iets zwart-wits; mensen moeten soms elke maand opnieuw afwegingen maken over wat ze betalen en wat ze uitstellen.’

Belangrijk om te weten: het Nibud-onderzoek richt zich niet op alle huishoudens, zoals Wilders suggereert, maar op een specifieke doelgroep:

·       Nederlanders van 18 tot 75 jaar

·       Werkenden (loondienst of zzp), gepensioneerden, uitkeringsgerechtigden en andere niet-werkenden

·       Alleen zelfstandige huishoudens

Omdat Wilders spreekt over “alle huishoudens”, is zijn uitspraak gedeeltelijk juist, maar niet volledig. Karin benadrukte dat lage inkomens vaker moeite hebben met boodschappen betalen, maar dat ook midden- en hogere inkomens, bijvoorbeeld door hoge woonlasten, dit kunnen ervaren.

Karin Radstaak heeft het onderzoek zelf niet uitgevoerd, maar als woordvoerder kan zij uitleg geven over de resultaten en methodiek.

Conclusie

• De claim van Wilders dat 36% van alle Nederlandse huishoudens moeite heeft met het betalen van boodschappen is gedeeltelijk waar. Het cijfer klopt in de context van het Nibud-onderzoek, maar geldt niet voor alle Nederlandse huishoudens.
• Hoogstwaarschijnlijk bedoelt Wilders het Nibud-onderzoek, aangezien dit het bekendste onderzoek is over financiële druk op huishoudens en het percentage overeenkomen met zijn uitspraak.
• Wat ‘moeite hebben met boodschappen betalen’ inhoudt, is lastig te definiëren en verschilt per huishouden. Vaste lasten, energieprijzen en woonlasten spelen hierbij een belangrijke rol.
• Nieuwsbronnen tonen aan dat prijsstijgingen van levensmiddelen en stijgende woonlasten de druk op huishoudens verhogen, vooral bij lagere inkomens.

Dus de claim is gedeeltelijk waar.