Deze factcheck is uitgevoerd op basis van beschikbare informatie op de datum van publicatie. 

In het NOS Journaal van 17 november 2025 werd gemeld dat zeeschepen verantwoordelijk zijn voor 3% van de wereldwijde koolstofdioxide (CO₂) uitstoot. Het bericht ging verder over nieuwe ontwikkelingen, zoals het plan van een Nederlands bedrijf om commerciële zeeschepen uit te rusten met kernreactoren. Deze factcheck onderzoekt de juistheid van de bewering over de CO₂-uitstoot van zeeschepen.

Bewering
Zeeschepen zorgen voor 3% van de wereldwijde CO₂ -uitstoot.

Oordeel
Grotendeels waar

Bron van bewering

De NOS meldde dit in het journaal als feit, zonder direct een bron te noemen.

Wat klopt? 

Volgens het laatste rapport van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), het Fourth IMO GHG Study 2020, stootte de wereldwijde scheepvaart in 2018 ongeveer 1.056 miljoen ton CO₂ uit. Dat komt neer op ongeveer 2,89% van de totale wereldwijde CO₂-uitstoot. IMO, een VN-instantie die wereldwijd regels opstelt voor veiligheid en milieu in de scheepvaart berekent deze cijfers vooral aan de hand van het brandstofverbruik van schepen en gedetailleerde gegevens over hun activiteiten, zoals vaarroutes en snelheid. Daarbij wordt alleen gekeken naar pure CO₂-uitstoot, dus zonder andere broeikasgassen.

Naast de IMO publiceert ook het International Council on Clean Transportation (ICCT) belangrijke studies over scheepvaart uitstoot. Het ICCT is een onafhankelijke organisatie die onderzoekt hoeveel vervuiling transportsectoren zoals scheepvaart veroorzaken. Zij schatten de wereldwijde scheepvaartuitstoot op ongeveer 2,3%, iets lager dan de IMO. Het ICCT gebruikt deels andere meetsystemen dan de IMO, wat leidt tot iets lagere schattingen voor de wereldwijde scheepvaartuitstoot. Deze verschillen komen doordat beide organisaties andere data en rekenmodellen gebruiken, wat verklaart waarom de percentages niet exact gelijk zijn.

Hoe komt dit? 

Volgens een rapport van het Europees Agentschap voor Maritieme Veiligheid (EMSA) dragen broeikasgassen het meest bij aan de opwarming van de aarde en klimaatverandering, waarbij CO₂ een centrale rol speelt. In de zeevervoersector komt deze uitstoot vooral door de verbranding van fossiele brandstoffen in de machines van schepen, zoals hoofdmotoren, hulpmotoren en ketels. Volgens Albert Rijken, scheepvaartonderzoeker aan de TU Delft, is een groot deel van deze uitstoot afkomstig van stookolie. “Stookolie is economisch efficiënt omdat het een restproduct is dat we anders niet gebruiken, maar het is extreem vervuilend. Op dit moment varen nog ongeveer 99% van alle vrachtschepen op fossiele brandstoffen, waardoor de scheepvaart wereldwijd een van de meest vervuilende sectoren is”, legt hij uit.

Internationale ambities 

De wereldwijde scheepvaartsector moet volgens internationale afspraken in 2050 vrijwel klimaatneutraal zijn. Deze doelen zijn vastgelegd in het belangrijkste emissierapport van de internationale scheepvaartsector. Om dit te bereiken, is afgesproken dat de CO₂-uitstoot geleidelijk wordt verminderd: eerst met 2% in 2025, oplopend tot een reductie van 80% in 2050 ten opzichte van het huidige niveau.

Een van de belangrijkste maatregelen die hiervoor is voorgesteld, is een wereldwijde CO₂-heffing voor grote zeeschepen. Deze heffing moet bedrijven stimuleren te investeren in schonere brandstoffen en nieuwe technologieën, zodat ze hun uitstoot kunnen terugdringen.

Hoewel aanvankelijk een ruime meerderheid van de landen instemde met het plan, werd de stemming in oktober 2025 uitgesteld. Door politieke druk vanuit de Verenigde Staten zoals dreigementen met hogere importtarieven en visum beperkingen kon het voorstel uiteindelijk niet worden aangenomen. Daardoor is het wereldwijde beleid nog niet ingevoerd.

Nederlandse ambities en maatregelen

Volgens Nick Lurkin, klimaatadviseur bij de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR), is het aanpakken van scheepvaartuitstoot een mondiaal probleem. “Veel van onze leden varen wereldwijd. Om het klimaatprobleem effectief aan te pakken, zijn mondiale maatregelen nodig via de IMO. Europa kan een voorbeeldrol spelen, maar Azië en Amerika zijn grotere markten, dus daar moet ook vooruitgang komen.”

In Nederland wordt de verduurzaming van de scheepvaart vooral gestuurd door het Europese klimaatbeleid, dat sinds 2024 ook grote zeeschepen verplicht om voor hun uitstoot te betalen. Volgens de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) hebben vrijwel alle Nederlandse rederijen inmiddels de benodigde emissierechten ingeleverd, wat erop wijst dat het systeem in de praktijk functioneert. Daarnaast werkt Nederland met de Fuel Transition Roadmap aan een brede strategie om de sector richting 2050 klimaatneutraal te maken, met speciale aandacht voor alternatieve brandstoffen zoals methanol en waterstof.

Lurkin benadrukt: “Het klimaat is niet lokaal. Als andere landen blijven uitstoten, daalt de wereldwijde CO₂-uitstoot niet, zelfs als Nederland volledig klimaatneutraal wordt. Alles hangt ook af van hoe brandstoffen wereldwijd worden geproduceerd.”

Conclusie 

De bewering dat zeeschepen 3% van de wereldwijde CO₂-uitstoot veroorzaken, is grotendeels correct. Meerdere onderzoeken schatten de uitstoot tussen ongeveer 2 en 3%, afhankelijk van meetmethodes en gebruikte data. De uitstoot komt vooral door fossiele brandstoffen en maakt de sector wereldwijd zeer vervuilend.  Internationale afspraken streven naar vrijwel klimaatneutrale scheepvaart in 2050 maar zoals Nick Lurkin benadrukt, is mondiale samenwerking nodig want alleen regionale (zoals EU-) maatregelen zijn niet voldoende en voor een mondiaal opererende sector als de zeevaart erg onwenselijk.