De recente drone-incidenten in België hebben de discussie over Europese defensiesamenwerking opnieuw aangewakkerd. Toen België bij de beveiliging van het luchtruim onmiddellijk steun kreeg van meerdere Europese landen, werd duidelijk dat operationele samenwerking in de praktijk al ver gevorderd is. De juridische realiteit ligt echter complexer.

Volgens deskundigen op het gebied van Europees recht staat de EU voor een fundamentele uitdaging: de bestaande verdragen bieden wel ruimte voor samenwerking op defensiegebied, maar vormen geen solide juridische basis voor een volledig geïntegreerde Europese krijgsmacht. Een van de experts die hierover duiding kan geven, is Hans Vedder, hoogleraar Europees Recht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Vedder is gespecialiseerd in de regulering van Europese bevoegdheden en economische processen binnen de EU, waaronder mededingingsrecht, staatssteun en milieurecht. Deze expertise maakt hem goed geplaatst om te verklaren waar de juridische grenzen liggen van Europese samenwerking, ook in de context van defensie.

Vedder benadrukt dat samenwerking binnen Europa vrijwel nooit strak gedefinieerd is: “Het is niet iets wat heel erg zwart-wit is of heel erg statisch,” zegt hij. Dat geldt niet alleen voor economische regulering, maar net zo goed voor militaire samenwerking. De vraag welke bevoegdheden lidstaten bereid zijn af te staan, is zowel juridisch als politiek complex.

De situatie in België illustreert dat moderne veiligheidsdreigingen nauwelijks landsgrenzen respecteren en snelle gezamenlijke actie vereisen. Volgens Vedder bevinden lidstaten zich in een positie vergelijkbaar met huishoudens die keuzes moeten afwegen: “Uiteindelijk kan je het geld maar één keer uitgeven.” Die metafoor benadrukt dat ook soevereiniteit slechts één keer kan worden overgedragen, wat een kernpunt is in het debat over een Europese krijgsmacht.

Hoewel de drone-incidenten niet direct wijzen op de oprichting van een Europese krijgsmacht, tonen ze wel aan dat de huidige verdragsstructuur onder druk staat. De noodzaak tot samenwerking groeit, terwijl de juridische fundamenten beperkt blijven. Zo vormen deze incidenten niet alleen een veiligheidskwestie, maar ook een test voor de juridische grenzen van Europese integratie op militair gebied.

Beluister hieronder de audioreportage waarin niet de juridische kant wordt behandeld maar juist de operationele kant aan bod komt en onderzocht wordt of de recente drone-incidenten een opzet zijn naar een Europese krijgsmacht.