Dit artikel is gepubliceerd op 24 september 2025.

Op 18 september 2025 heeft Het Parool een artikel geplaatst met als titel: “Koffie maakt oudere minder kwetsbaar.” Hiermee quoten zij een onderzoek van de Vrije Universiteit, zij hebben gegevens van 1.161 volwassenen, met een gemiddelde leeftijd van 70 jaar, uit de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) databank gebruikt om koffieconsumptie en ‘kwetsbaarheid’ te analyseren.

Bewering

Koffie maakt oudere minder kwetsbaar

Oordeel

Ongefundeerd

Bron van de bewering

In Het Parool schreef journalist Peter de Jong over een onderzoek van de Vrije Universiteit naar koffiegebruik onder ouderen. Hiervoor werden gegevens van 1.161 ouderen (gemiddelde leeftijd 70) uit de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) geanalyseerd. De deelnemers werden ingedeeld op basis van hun dagelijkse koffieconsumptie, van niet-drinkers tot meer dan zes kopjes per dag.

Volgens de Jong liet het onderzoek zien dat ouderen die drie tot vijf kopjes koffie per dag drinken gemiddeld minder ‘kwetsbaar’ zijn. Dat komt neer op 240 tot 400 mg cafeïne en sluit aan bij de richtlijn van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), die stelt dat maximaal 400 mg cafeïne per dag veilig is voor volwassenen. Kwetsbaarheid werd in het onderzoek gemeten aan de hand van vijf fysieke kenmerken, zoals verminderde loopsnelheid, gewichtsverlies en geringe lichamelijke activiteit. Wie op minstens drie van deze factoren scoort, geldt als kwetsbaar.

Waarom dit ongefundeerd is

In dit artikel schrijft schrijver de Jong dat ouderen die meer koffiedrinken minder ‘kwetsbaar’ zouden zijn, wat inhoudt dat zij beter scoren op de vijf fysieke kenmerken voor kwetsbaarheid onder ouderen. De bron die hij hiervoor gebruikt, is het onderzoek van de Vrije Universiteit. In het artikel van de Jong wordt echter niet duidelijk gemaakt dat het in deze studie gaat om een associatie. Dit betekent dat het klopt dat minder ‘kwetsbare’ ouderen gemiddeld meer koffiedrinken, maar dat dit niet direct te linken is aan het drinken van koffie.

In zijn artikel schrijft de Jong: “Volgens de onderzoekers hebben ouderen die meer koffiedrinken gemiddeld minder kans op kwetsbaarheid.” Hij benoemt ook andere feiten over koffie, zoals dat gefilterde koffie zonder suiker tegenwoordig in de Schijf van Vijf staat, dat drie tot vijf kopjes per dag als veilig worden beschouwd, en dat koffiedrinkers volgens studies een lagere kans hebben op hartziekten, diabetes en beroertes. Wat hij echter niet aangeeft, is dat het onderzoek geen directe link vond tussen koffiedrinken en een verminderde kans op kwetsbaarheid; de studie spreekt uitsluitend van een associatie.

Ook Margreet Olthof, een van de hoofdonderzoekers, zegt zelf: “Wetenschappelijk is het maar zelden zo dat je echt een direct causaal verband kunt aantonen. Dat heb ik in het interview met Peter de Jong ook uitgelegd.” Dit benoemt de Jong echter nergens in zijn artikel. Hierdoor ontstaat de indruk dat koffiedrinken direct leidt tot minder kwetsbaarheid, terwijl de oorspronkelijke studie juist alleen een associatie beschrijft.

Maar is koffie voor ouderen dan wel gezond?

Agnes Berendsen, universitair docent Voeding en Ziekte, benadrukt dat het lastig is om een hard oordeel te vellen over de effecten van koffie op de gezondheid van specifiek ouderen. Volgens haar zijn er behoorlijk wat aanwijzingen dat koffie gunstige gezondheidseffecten kan hebben, maar het is nog onduidelijk hoe dat precies op de kwetsbaarheid van ouderen werkt. Ze wijst ook op de toegenomen gevoeligheid van oudere volwassenen voor cafeïne waardoor er mogelijk ook ongunstige effect kunnen optreden. Over het artikel van Het Parool zegt ze: “Als het alleen op basis van deze ene observationele studie is, vind ik het misschien wel wat opportunistisch om meteen te zeggen dat ouderen veel koffie moeten gaan drinken.”

In een advies van Drs. Elizabeth Ko en Eve Glazier van UCLA Health Sciences wordt ook uitgelegd dat oudere volwassenen cafeïne langzamer afbreken, waardoor zij gevoeliger kunnen worden voor de effecten van koffie. Zij adviseren ouderen om niet meer dan 50 tot 100 mg cafeïne per dag te consumeren, terwijl één kopje koffie van 240 ml al 80 tot 100 mg cafeïne bevat.

Volgens Ko en Glazier wordt het overschrijden van de aanbevolen cafeïne grens niet per se als “schadelijk” beschouwd, maar kan het wel ongewenste effecten veroorzaken bij ouderen, zoals:

• Angstgevoelens of prikkelbaarheid

• Moeite met slapen of slapeloosheid

• Een opgejaagd gevoel

• Mogelijk hartkloppingen bij gevoelige personen

Conclusie

Terwijl Het Parool suggereert dat koffie ervoor zorgt dat ouderen minder kwetsbaar zijn, blijkt uit het door hen gebruikte onderzoek van de Vrije Universiteit, dat het hier simpelweg om een associatie gaat en dus geen direct causaal verband bestaat met het consumeren van koffie en een verminderde kwetsbaarheid bij ouderen. Daarnaast geven andere experts aan dat drie tot vier kopjes koffie per dag zeker niet bevorderlijk zijn voor de kwetsbaarheid en gezondheid van ouderen.