Sinds 24 september 2025 ontvangen alle 17-jarigen in Nederland een dienstplichtbrief met daarin een uitnodiging om deel te nemen aan een enquête van Defensie. Het doel is volgens het ministerie om inzicht te krijgen in hoe jongeren aankijken tegen een carrière bij de krijgsmacht en welke motivaties of zorgen daarbij spelen. De enquête is voorlopig vrijwillig, maar Defensie sluit niet uit dat deelname in de toekomst verplicht wordt. Deze stap roept vragen op over de bescherming van persoonsgegevens en de mate van anonimiteit.

Volgens de Rijksoverheid en Defensie wordt de enquête uitgevoerd met strikte waarborgen. De antwoorden worden volgens de overheid anoniem verwerkt en uitsluitend gebruikt voor beleidsdoeleinden, zoals het verbeteren van de wervingsstrategie. Jongeren hoeven geen naam of adresgegevens in te vullen bij het invullen van de vragenlijst. Toch blijft er discussie bestaan, omdat de vragenlijst gekoppeld is aan de dienstplichtbrief die iedereen persoonlijk ontvangt. Critici, zoals in artikelen van Het Parool en RTL Nieuws, wijzen erop dat dit bij jongeren de indruk kan wekken dat er sprake is van een vorm van verplichting of registratie, zelfs als de enquête officieel anoniem is.

Een ander risico ligt bij de opslag en verwerking van gegevens. Ook al worden antwoorden anoniem verwerkt, de infrastructuur voor digitale enquêtes is gevoelig voor datalekken. Beveiliging en transparantie over wie toegang heeft tot de gegevens zijn cruciale voorwaarden om vertrouwen te waarborgen.

EenVandaag onderzocht de houding van jongeren en concludeerde dat één op de drie bereid is een jaar bij Defensie te dienen. Maar hetzelfde onderzoek toont ook dat jongeren gevoelig zijn voor vertrouwen in instituties: als zij het idee hebben dat hun gegevens niet veilig zijn, neemt hun bereidheid af.

De centrale vraag blijft dus: hoe kan Defensie jongeren overtuigen dat hun deelname volledig veilig en anoniem is? Alleen met maximale transparantie en duidelijke communicatie over de verwerking van gegevens kan Defensie voorkomen dat een vrijwillige enquête wordt gezien als een stap richting onvrijwillige registratie.