De Nederlandse overheid heeft besloten de Dubois-collectie, met onder meer fossielen van de Java-mens, terug te geven aan Indonesië. Het gaat om ruim 30.000 objecten die van groot belang zijn voor de Indonesische geschiedenis en wetenschap. De teruggave is een belangrijke stap in het bredere proces van repatriatie van koloniaal erfgoed.
In september 2025 ondertekende de Nederlandse regering een intentieverklaring om de Dubois-collectie terug te geven aan Indonesië. Deze collectie, die zich bevindt in Naturalis in Leiden, bevat duizenden fossielen en archeologische vondsten van de Java-mens, verzameld door Eugène Dubois in de 19e eeuw. De collectie is van grote wetenschappelijke waarde, maar ook een symbool van het koloniale verleden.
Volgens Ratih Astary, counsellor voor informatie en sociaal-culturele zaken bij de Indonesische ambassade in Den Haag, speelde de ambassade een centrale rol in het proces: “Wij fungeren als brug tussen beide regeringen. We coördineren het diplomatieke en technische proces, zodat de teruggave verloopt volgens de juridische en culturele kaders van Nederland en Indonesië.”
Het verzoek tot teruggave werd in 2022 ingediend door het Indonesische ministerie van Cultuur. In Nederland beoordeelt het koloniale restitutiecomité, onder leiding van Dr. Lilian Gonçalves, zulke verzoeken. Na uitgebreid onderzoek naar de herkomst en betekenis van de objecten, werd geadviseerd om de Dubois-collectie terug te geven.
Astary benadrukt dat het om een omvangrijke en gevoelige collectie gaat: “De Dubois-collectie bevat zo’n 30.000 objecten. Er was diepgaand onderzoek nodig naar de herkomst en het gebruik voor wetenschappelijke doeleinden.”
De intentieverklaring stelt dat samenwerking tussen Nederlandse en Indonesische onderzoekers mogelijk blijft, ook na de teruggave. Dit is belangrijk voor de voortzetting van antropologisch onderzoek.
Naast deze collectie zijn er nog andere verzoeken in behandeling. De teruggave van erfgoed is een complex proces, waarbij juridische, logistieke en culturele aspecten een rol spelen. Toch groeit de bereidheid om samen te werken.
“Er is voortdurende dialoog nodig en wederzijds begrip,” zegt Astary. “Maar deze stap laat zien dat er vooruitgang is.”
In deze video vertellen historicus Fenneke Sysling en archeoloog Sukiato Khuriawan over de koloniale herkomst van de collectie en wat de teruggave betekent voor beide landen. Samen bieden zij inzicht in de historische en culturele waarde van deze bijzondere overdracht.
