In 2016 heeft Nederland het VN-verdrag Handicap ondertekend en bekrachtigd, waarmee het land zich officieel verplichtte om mensen met een beperking dezelfde rechten en kansen te bieden als ieder ander. Sindsdien moet beleid gericht zijn op het wegnemen van obstakels, zodat iedereen volwaardig kan deelnemen aan werk, onderwijs, vrije tijd en het openbare leven. Maar gebeurt dit ook?
Uit recente rapporten van de Rijksoverheid (2024) en het College voor de Rechten van de Mens (2024) blijkt dat die inclusieve samenleving nog niet is bereikt. Mensen met een beperking ervaren nog steeds fysieke, sociale en bureaucratische drempels. Zo zijn veel openbare gebouwen nog steeds niet goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers en hebben mensen met een auditieve beperking vaak moeite informatie te volgen zonder tolk of ondertiteling. De politiek heeft stappen gezet, maar de vooruitgang verloopt traag en verschilt sterk per gemeente.
Ook de Verenigde Naties uitte in september 2024 stevige kritiek. In haar rapport stelt het VN-Comité dat Nederland onvoldoende doet om de afspraken uit het verdrag na te komen. De toegankelijkheid van onderwijs, openbaar vervoer en werk blijft achter, en er ontbreekt een duidelijke nationale strategie om structurele verbetering af te dwingen. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) waarschuwt ook dat veel beleid al te lang stilstaat. “Dat belemmert mensen met een beperking in hun mogelijkheden.” De VGN roept politieke partijen op om na de verkiezingen snel een stabiele coalitie te vormen en eindelijk werk te maken van het VN-verdrag Handicap.
Werken met een beperking
Volgens Sven Romkes, platformmanager Werk Inclusief Beperking bij de Goldschmeding Foundation, zijn er de afgelopen jaren wel degelijk stappen gezet op de arbeidsmarkt. “Er komen steeds meer voorzieningen beschikbaar om mensen die lange tijd niet hebben gewerkt weer naar werk te begeleiden,” vertelt Romkes. “Toch zit bijna de helft van de 1,9 miljoen mensen met een arbeidsbeperking nog steeds structureel zonder baan.”
Maatregelen als de forfaitaire loonkostensubsidie, de no-riskpolis en een soepeler omgang met bijverdienen in de uitkering moeten werkgevers ontzorgen en werknemers helpen om de stap naar werk te maken. “Veel werkgevers willen wel, maar weten niet hoe. Pas als bedrijven mensen met een beperking ontmoeten, zien ze de mens in plaats van de beperking,” zegt Romkes.
Vrije tijd en voorzieningen
Ook buiten de arbeidsmarkt wordt er wel gewerkt aan inclusie, maar langzaam. Gemeenten investeren in toegankelijkheid en ook organisaties als bijvoorbeeld Ieder(in) en Joint Projects, die onder meer de eerste Changing Places-toiletten in Nederland realiseerden.
Daarnaast valt Nederlands als EU-lidstaat onder de EU Disability Rights Strategy 2021–2030, die alle lidstaten verplicht om ook in cultuur, toerisme en digitale diensten meer toegankelijkheid te realiseren. De ambities zijn groot, maar volledige inclusie moet nog worden waargemaakt.
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen is er donderdag 16 oktober in de Jaarbeurs in Utrecht een gehandicaptendebat, waarvoor Kamerleden van de grootste politieke partijen zijn uitgenodigd. Onder leiding van Eva Eikhout gaan de politici met elkaar in discussie, waarbij de gehandicaptenzorg centraal staat. Maar wat merken mensen met een beperking in de praktijk van het huidige beleid? En wat moet er anders? Verslaggever Isis van der Meulen ging op pad.
