Een van de grootste onderwerpen in de hedendaagse politiek is de woningnood. De huidige woningnood is het gevolg van een combinatie van economische, politieke en maatschappelijke ontwikkelingen die zich de afgelopen vijftien jaar hebben opgestapeld. Hoe heeft de woningnood zich kunnen ontwikkelen tot de crisis van nu?

De problemen begonnen na de financiële crisis van 2008, toen de bouwproductie instortte. Gemeenten verkochten nauwelijks nog bouwgrond en projectontwikkelaars stelden projecten uit. Het hielp ook niet dat er in de jaren negentig minder werd gebouwd, omdat er toen al voldoende huizen waren. “In die jaren is een grote achterstand ontstaan die we nooit meer hebben ingehaald,” zegt NOS op 3-journalist Rinke van den Brink. De markt herstelde langzaam, maar de achterstand in de woningvoorraad bleef bestaan.

In 2013 werd de verhuurderheffing ingevoerd, een belasting die woningcorporaties verplichtte miljarden euro’s af te dragen aan de overheid. Dit geld kon niet meer worden geïnvesteerd in de bouw van betaalbare huurwoningen, waardoor het tekort verder opliep. Vanaf 2015 nam de vraag naar woningen sterk toe, mede door de groei van de bevolking door migratie en het toenemende aantal eenpersoonshuishoudens. Volgens van den Brink bedraagt het tekort inmiddels ongeveer 390.000 woningen.

Een oplossing die woningzoekende ondergaan is bijvoorbeeld om antikraak te gaan wonen. In Nederland wonen ongeveer 30.000 mensen antikraak. Kevin van Eikeren is strategisch adviseur en woordvoerder van woonstad Rotterdam. Hij ziet vaak de gevolgen van antikraak wonen in verschillende sectoren zoals de studenten sector.

Het probleem werd verder versterkt door politieke keuzes en veranderingen in de woningmarkt. Veel sociale huurwoningen werden verkocht of geliberaliseerd, waardoor betaalbare woningen verdwenen. Tegelijkertijd stokte de doorstroming: ouderen blijven langer in hun huis wonen, waardoor minder woningen vrijkomen voor starters en jonge gezinnen. Ook de stikstofcrisis remt de bouw. Veel projecten liggen stil omdat ze niet aan milieuregels voldoen. “Je kunt wel willen bouwen,” aldus Van den Brink, “maar zonder vergunning mag je niet beginnen.”

Volgens Woononderzoek Nederland 2021 (WoON 2021) is de spanning op de woningmarkt vooral zichtbaar in stedelijke gebieden. De stijgende huizenprijzen en huurkosten maken het voor starters steeds moeilijker om een geschikte woning te vinden. Het onderzoek wijst uit dat de huidige voorraad onvoldoende groeit om aan de vraag te voldoen, waardoor de druk op de markt de komende jaren alleen maar zal toenemen.

De woningnood is daarmee het resultaat van een samenloop van economische tegenslagen, beleidskeuzes en demografische veranderingen. Het is een complex probleem dat niet snel is opgelost en vraagt om een gerichte aanpak op zowel korte als lange termijn.