Ritalin is een bekend middel dat artsen voorschrijven aan mensen met ADHD. Het helpt om stoffen in de hersenen, zoals dopamine en noradrenaline, beter in balans te brengen. Daardoor kunnen mensen met ADHD zich makkelijker concentreren, hun impulsen beter beheersen en rustiger nadenken. Waar hun brein normaal gesproken overspoeld wordt door prikkels, zorgt Ritalin voor meer orde en overzicht. Voor hen werkt het dus juist kalmerend: het brengt structuur in hun hoofd en maakt dagelijkse taken beter uitvoerbaar. Veel mensen met ADHD ervaren dat ze dankzij het medicijn beter functioneren op school, werk en in hun sociale leven. Het kan dus een waardevol hulpmiddel zijn, mits goed afgestemd door een arts.
Wat gebeurt er bij studenten zonder ADHD?
Bij mensen zonder ADHD werkt Ritalin heel anders. Hun hersenen hebben die extra prikkelstoffen niet nodig, waardoor het middel eerder een stimulerend effect krijgt. Studenten die het zonder recept gebruiken, merken vaak dat ze zich tijdelijk scherper, energieker en meer gefocust voelen. Dat effect is echter van korte duur. Zodra de werking afneemt, kunnen vermoeidheid, somberheid of een opgejaagd gevoel juist de kop opsteken. Daarnaast zijn er risico’s op bijwerkingen zoals slapeloosheid, hartkloppingen, hoofdpijn en angst. Het idee dat Ritalin een onschuldige concentratiepil is, klopt dus niet. Het blijft een krachtig medicijn dat alleen veilig is onder toezicht van een arts.
Prestatiedruk als reden
Toch gebruiken steeds meer studenten ADHD-medicatie zonder recept. Uit onderzoek van het Trimbos-instituut, samen met het RIVM en GGD GHOR Nederland, blijkt dat bijna één op de twintig studenten in het hoger onderwijs weleens Ritalin of een vergelijkbaar middel heeft gebruikt zonder dat het is voorgeschreven. De belangrijkste reden is prestatiedruk. Veel jongeren voelen dat ze altijd moeten presteren, hoge cijfers moeten halen en alles onder controle moeten hebben. In die context lijkt Ritalin een snelle oplossing. Het middel geeft tijdelijk het gevoel dat je meer aankunt, maar verandert niets aan het leervermogen of geheugen. Het maskeert vooral vermoeidheid en stress, waardoor de onderliggende problemen blijven bestaan.
Verslaggever Luuk de Bruijn ging op het Science Park in gesprek met studenten over Ritalin en sprak IVM-adviseur Marieke van den Berk – Bulsink, die zich verdiept in het oneigenlijk gebruik van Ritalin onder studenten.
