Sinds 1 januari 2024 is er door de rijksoverheid een telefoonverbod ingevoerd op middelbare scholen: het zogenoemde ‘thuis-of-in-de-kluis’ beleid. Dit om de leerlingen meer rust en een beter mentaal welzijn te geven. Misschien veranderen naar: Dit om de leerlingen meer rust en een beter mentaal welzijn te geven. Maar heeft dit wel de gewenste werking? Op 4 februari 2025 verscheen er in het wetenschappelijke vakblad The Lancet een onderzoek naar het telefoonverbod. Zij beweren dat het telefoonverbod op middelbare scholen geen meetbare invloed heeft op het mentale welzijn van jongeren. Is deze bewering waar of niet waar?

Bewering:

Het telefoonverbod op middelbare scholen heeft geen meetbare invloed op het mentale welzijn van jongeren.

Oordeel:

Deels waar

Bron van bewering:

De bewering is afkomstig uit het wetenschappelijk vakblad The Lancet. Zij deden onderzoek naar het telefoonverbod op scholen in Engeland met een laks en strikt beleid. Door middel van hun eigen onderzoek op diverse middelbare scholen in Engeland zijn zij tot deze conclusie gekomen.

Waarom de bewering deels waar is:

Op basis van de beschikbare onderzoeken over het telefoonverbod op scholen kan worden geconcludeerd dat de quote van Loes Pouwels deels waar is. Enerzijds blijkt uit onderzoek dat een telefoonverbod kan bijdragen aan een betere sociale sfeer op school. “De uitkomst van het onderzoek in The Lancet was: we vinden geen verschil in gedrag en leerprestaties van de leerlingen”, vertelt Symen van der Zee, Lector Vernieuwd Onderwijs. Leerlingen worden minder afgeleid in de klas, wat de concentratie en leerprestaties ten goede kan komen. “Daarnaast geven sommige scholieren en docenten aan dat er minder pestgedrag is en dat de pauzes gezelliger zijn geworden, omdat leerlingen meer met elkaar praten in plaats van op hun telefoon zitten”, vertelt ontwikkelinkgspsycholoog Marieke Wattel. Dit suggereert dat een telefoonverbod op scholen positieve effecten kan hebben op het sociale klimaat en indirect op het mentaal welzijn van jongeren.

Anderzijds blijkt uit ander onderzoek dat een telefoonverbod geen directe of meetbare invloed heeft op de mentale gezondheid van jongeren. “Leerlingen die op school geen telefoon mogen gebruiken, compenseren deze tijd eenvoudig door meer schermtijd buiten schooluren te hebben”, vertelt Wattel. Bovendien kan een verbod juist leiden tot frustratie bij sommige jongeren, bijvoorbeeld omdat ze zich beperkt voelen in hun vrijheid of omdat ze minder snel belangrijke informatie, zoals roosterwijzigingen, kunnen raadplegen.

Momenteel hanteren scholen verschillende regels: sommige verbieden telefoons volledig, terwijl andere toestaan dat ze in de pauzes worden gebruikt. “Dit kan verwarrend zijn voor jongeren. De leerlingen van verschillende scholen gaan elkaar dan onderling ook vergelijken wat wel en niet mag”, vertelt Wattel.

Conclusie:

Samenvattend is de quote deels waar, omdat een telefoonverbod op scholen zowel positieve als negatieve effecten kan hebben. Het verbod kan leiden tot een betere sociale sfeer en minder afleiding, maar heeft geen eenduidige invloed op het mentale welzijn van jongeren. Omdat leerlingen hun schermtijd thuis eenvoudig kunnen inhalen en sommige jongeren juist baat hebben bij online sociale interactie, is het effect van een verbod niet zo groot als soms wordt gedacht. Dit onderstreept dat een simpele maatregel zoals een telefoonverbod niet voldoende is om de bredere uitdagingen rond mentaal welzijn en digitale balans op te lossen.