In de talkshow Vandaag Inside op 10 september zei Johan Derksen dat Marokkanen er met kop en schouders bovenuit steken wat betreft criminaliteit. In deze factcheck bekijken we hoe deze uitspraak overeenkomt met de cijfers.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.
Bewering
In Nederland steken Marokkanen er met kop en schouders bovenuit wat betreft criminaliteit.
Oordeel
Deels onwaar
Bron van de bewering
Sportjournalist en opiniemaker Johan Derksen sprak zich in de talkshow Vandaag Inside uit over de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. Hij zei: “Marokkanen steken er met kop en schouders bovenuit wat betreft criminaliteit.” Vervolgens werd voormalig politiecommissaris Sander Schaepman gevraagd of cijfers dit bevestigen. Hij antwoordde dat dit deels klopt, maar benadrukte dat dit afhangt van de manier waarop criminaliteitscijfers worden geregistreerd.
De term criminaliteit wordt vaak als vaag ervaren. In dit artikel volgen we de definitie van het CBS: criminaliteit omvat alle handelingen die volgens de wet strafbaar zijn. Voorbeelden hiervan zijn diefstal, vernieling en oplichting.
Waarom dit deels onwaar is
Het CBS publiceert geen cijfers over welke herkomstgroep in Nederland de meeste criminaliteit pleegt. De statistieken gaan over verdachten van een misdrijf. Dit zijn mensen die de politie registreert als verdachte van een zwaar strafbaar feit, maar die nog niet door een rechter schuldig zijn verklaard. Voorbeelden van misdrijven in deze cijfers zijn inbraak, mishandeling, drugshandel en fraude. Een persoon kan dus in de statistieken staan als verdachte, ook als later blijkt dat hij of zij onschuldig is.
Relatieve cijfers
In de Rapportage Integratie en samenleven 2024 staat dat in 2023 0,8% van de Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder verdacht was van een misdrijf. Dit aandeel is hoger onder mensen met een herkomst buiten Europa die in Nederland wonen. Vooral inwoners van Nederlands-Caribische (3,2%), Somalische (3,2%) en Marokkaanse (2,8%) afkomst worden vaker als verdachte geregistreerd.
Rechtspsycholoog en opsporingscriminoloog Jasper van der Kemp legt uit dat er bij deze cijfers sprake is van oververtegenwoordiging: “Het gaat om het relatieve percentage van een bevolkingsgroep dat als verdachte van een misdrijf wordt geregistreerd. Groepen met een hoger percentage komen in verhouding vaker voor dan andere groepen. Oververtegenwoordiging betekent dat een groep in grotere mate voorkomt dan je op basis van de grootte van die groep in de bevolking zou verwachten.”
Absolute cijfers
Kijk je naar de absolute aantallen misdrijven, dan valt op dat Nederlanders er in 2024 duidelijk bovenuit steken met 60.350 verdachten van 12 jaar en ouder. Ter vergelijking: onder de Marokkaanse bevolkingsgroep in Nederland werden dat jaar 11.150 verdachten geregistreerd. Als je het op deze manier bekijkt, staat de Marokkaanse groep bovenaan wat betreft het aantal verdachten per herkomstland.
Jongeren
Voor jongeren tussen 12 en 25 jaar zijn de cijfers over verdachten van misdrijven in het Monitor jeugdcriminaliteit 2023 vastgelegd. Van de 16.800 minderjarige verdachten in 2022 heeft 56% (9.400) een Nederlandse achtergrond. Bij deze jongeren zijn beide ouders in Nederland geboren. Onder de minderjarige verdachten waarvan ten minste één ouder in het buitenland is geboren, komt Marokko het vaakst voor als herkomstland met 1.440 personen. Wat 9% van alle minderjarige verdachten is.
Relatief gezien is het aandeel minderjarigen dat in 2022 ten minste één keer als verdachte is geregistreerd het hoogst onder jongeren met een herkomst uit het Nederlands-Caribisch gebied. In deze groep gaat het om 44 van elke 1.000 jongeren, wat vier keer zoveel is dan bij minderjarigen met een Nederlandse achtergrond, waar dit 11 per 1.000 is.
In 2022 waren er 24.100 jongvolwassenen die als verdachte van een misdrijf werden geregistreerd. Daarvan hebben er 12.900 een Nederlandse achtergrond, wat neerkomt op 54%. Na de Nederlandse groep is het aantal verdachten met een Marokkaanse achtergrond het grootst, met 2.270 personen, goed voor 9% van alle jongvolwassen verdachten. Kijk je naar het relatieve getal, dan is dit ook bij Marokkaanse jongvolwassenen het hoogst. Van elke 1.000 Marokkaanse jongvolwassenen staan er 58 als verdachte geregistreerd. Dit is ruim drie keer zoveel dan bij jongvolwassenen met een Nederlandse achtergrond, waar dit 17 per 1.000 is.
Conclusie
De uitspraak dat “Marokkanen er met kop en schouders bovenuit steken wat betreft criminaliteit” is deels onwaar. Cijfers laten zien dat mensen met een Marokkaanse achtergrond relatief vaker als verdachte worden geregistreerd, met name onder jongeren. In absolute aantallen zijn er meer verdachten met een Nederlandse achtergrond. Bovendien gaat het om verdachten, niet om bewezen daders. Daarnaast zijn er alleen cijfers beschikbaar over zwaardere misdrijven, niet over alle vormen van criminaliteit.
