Op 23 augustus werd het officiële verkiezingsprogramma van de PVV gepubliceerd. Hierin bespreekt de partij haar plannen voor de komende jaren. Op een van de eerste pagina’s staat het volgende: “De Nederlanders betalen het hoogste btw-tarief over hun energierekening. Terwijl dat in andere Europese landen veel lager is. Dat is niet uit te leggen.” PVV gebruikt deze uitspraak om hun plan te onderbouwen, het btw-tarief op energie moet volgens hen omlaag van 21% naar 9%. Maar betalen wij als Nederlanders wel het hoogste btw-tarief van Europa? En is dat dan ook de voornaamste reden dat onze energierekening zo hoog is ten opzichte van andere landen?

Bewering

Nederlanders betalen het hoogste btw-tarief over hun energierekening van Europa, en daardoor is de energierekening hier zo hoog.

Oordeel

Deels onwaar

Nederland en de btw op energie

In Nederland geldt het algemene btw-tarief van 21% voor gas en elektriciteit (belastingdienst). Een vergelijking met andere Europese landen laat zien dat dit tarief inderdaad hoog is, zo hanteert Duitsland een tarief van 19% (volgens deze bron) en België van 6% (volgens deze bron). Frankrijk hield altijd een lager btw-tarief aan van 5,5% maar is sinds 1 augustus overgegaan naar 20% (volgens deze bron). Op dit punt heeft de PVV dus gelijk: Als je alle Europese landen met elkaar vergelijkt (via deze bron) hanteert Nederland een van de hoogste btw-tarieven van Europa. Toch is de vraag of dit btw-tarief de belangrijkste verklaring is voor de hoge energierekening. 

Hoe is de energierekening opgebouwd?

Een energierekening bestaat uit drie onderdelen. Als eerst heb je de kale prijs van gas of stroom. De gemiddelde gasprijs binnen de EU is 39,6% lager dan in Nederland (volgens deze bron). Nederland wordt enkel overtroffen door Zweden (32,62 eurocent per kWh) en Zwitserland (19,37 eurocent per kWh).

Dan heb je de energiebelasting, dit is een vast bedrag per verbruikte kubieke meter gas of kilowattuur stroom. Volgens de ANWB bedraagt de energiebelasting in 2025 €0,6995 per m³ gas en €0,1228 per kWh elektriciteit. Daarmee ligt de belasting op gas in Nederland veel hoger dan in andere Europese landen. Volgens de Household Energy Price Index (HEPI)  is de gasbelasting in Nederland 50,1%, in Duitsland 23,2%, in België 20,2% en in Frankrijk 29,6%.

Als laatste heb je btw, berekend over zowel de kale prijs als de belastingen. Naast de energiebelasting komt er dus ook nog btw bij. Volgens deze bron bestaat de totale gemiddelde gasprijs van €1,274 per m³ in Nederland ongeveer twee derde uit belastingen.

Hoe hoog is die rekening nou echt?

Volgens deze bron bedroeg de gemiddelde energierekening van een huishouden in Nederland €1801. Dat is 720 euro meer dan in Duitsland en €450 meer ten opzichte van België. Alleen in Zweden zijn de gasprijzen hoger dan in Nederland. Dat land kent echter een zeer kleine, geïsoleerde gasmarkt zonder concurrentie (volgens deze bron). Energie-expert Koen Kuijper vindt dit dan ook geen eerlijke vergelijking. 

Nederland is dus een van de duurste landen van Europa als het gaat om gas, alleen in Zweden is het nog duurder. Voor elektriciteit liggen de prijzen juist lager dan in buurlanden, doordat Nederlanders een belastingkorting op hun stroomrekening krijgen. Hierdoor is het voor Nederlanders aantrekkelijker om duurzaam te leven. 

Wat zegt de expert?

Energie expert Koen Kuijper heeft ook een mening over de uitspraak. Hij vind dat de PVV in deze uitspraak deels gelijk heeft. “Er zit zeker een kern van waarheid in.” “Ons btw-tarief is hoog, maar de echte boosdoener is de energiebelasting.” Het is best gek dat de PVV de nadruk legt op btw, terwijl juist de energiebelasting de voornaamste oorzaak van de hoge rekeningen is. “Als je alleen naar btw kijkt, krijg je wel een scheef beeld.”

Conclusie

De claim van de PVV klopt maar gedeeltelijk. Het btw-tarief van 21% is hoog en maakt energie inderdaad duurder, maar het is niet de belangrijkste factor achter onze hoge energierekening. De energiebelasting en de hoge kale gasprijs zijn de voornaamste oorzaak. Omdat btw wordt berekend over die belastingen, versterkt het effect wel. 

De PVV claimt dat Nederlanders het hoogste btw-tarief op energie betalen en dat dit de reden is voor onze hoge energierekening. Dat is misleidend: het btw-tarief is hoog, maar niet uniek in Europa. Ook is het niet de grootste boosdoener voor de rekening. Het is vooral de energiebelasting die Nederland naar de top van de Europese ranglijst duwt. De claim is dus deels onwaar.