Een ervaren stad voor de uitdaging van de Spreidingswet
Amersfoort positioneert zichzelf als een gastvrije stad waar men omziet naar elkaar. Deze traditie van vluchtelingenopvang is niet nieuw. De stad doet dit al meer dan 100 jaar. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en de gemeente hebben aanzienlijke ervaring met opvanglocaties, zoals het azc aan de Barchman Wuytierslaan dat al sinds 1997 in gebruik is. De opvang verloopt hierdoor vaak goed en de impact op de buurt blijkt over het algemeen beperkt, mede dankzij duidelijke afspraken en goede begeleiding.
Desondanks staat de gemeente voor grote uitbreidingsproblemen. Conform de landelijke Spreidingswet is de stad verplicht opvangplekken beschikbaar te stellen, waarbij voor 2025 een totaal van 941 opvangplekken nodig is. Amersfoort voldoet momenteel niet aan deze capaciteitseis. De bestaande voorzieningen omvatten ongeveer 600 plekken aan de Barchman Wuytierslaan, die door opknap- en uitbreidingsplannen uiteindelijk plaats zullen bieden aan circa 400 blijvende plekken, naast de tijdelijke noodopvang in het Campanile-hotel (ongeveer 150 plekken sinds februari 2024).
De gemeente erkent dat de komst van een nieuwe opvanglocatie impact heeft op de omgeving. Om die reden benadrukt zij het belang van veiligheid en leefbaarheid. Er zijn duidelijke huisregels en de locaties zijn 24 uur per dag bemand met professionele begeleiding om te zorgen voor rust en veiligheid voor zowel bewoners als de omgeving. De ervaring leert dat omwonenden van azc’s in Amersfoort weinig overlast ervaren. Mogelijke zorgen over de daling van de woningwaarde worden ook erkend, waarbij wordt opgemerkt dat dit van veel factoren afhangt en niet vooraf vast te stellen is. Bewoners kunnen in sommige gevallen in aanmerking komen voor een tegemoetkoming mocht er sprake zijn van aantoonbare waardevermindering.
Tegelijkertijd ziet de gemeente kansen voor positieve bijdragen aan de buurt. Vluchtelingen nemen deel aan dagbesteding en integratie door bijvoorbeeld boodschappen te doen, naar school te gaan, te sporten of vrijwilligerswerk te verrichten. Het COA heeft veel ervaring met het betrekken van vrijwilligers voor taallessen en activiteiten. Bovendien wil de gemeente op de opvanglocaties ruimte creëren voor activiteiten in samenwerking met de buurt, waarbij de wensen en ideeën van omwonenden worden meegenomen.
Cruciaal voor het draagvlak is de betrokkenheid van de Amersfoortse gemeenschap. Na het nieuws over de locaties moest het College excuses aanbieden in een Collegebericht aan de raad, omdat op 22 september 2025 geconstateerd werd dat het perspectief van omwonenden, belangenverenigingen en de gemeenteraad onvoldoende was meegenomen in de zoekopdracht naar de opvanglocaties. Het college start nu nieuwe gesprekken met de gemeenteraad over hoe de gemeente in dialoog zal gaan met inwoners en direct betrokkenen, te beginnen met een vergadering van de Commissie Omgeving op 30 september.
Verslaggeefster Kika Schouten was aanwezig bij de demonstratie voor en tegen de komst van de twee nieuwe azc’s. Luister hieronder de reportage.
