ZEIST – Iedere dag gooien mensen zwerfafval op straat. Maar wie ruimt dit afval op? Onder andere de bermbrigade. Liesbeth Raymakers is een van de organisatoren van de Bermbrigade die sinds 2018 actief in Zeist is. In samenwerking met de gemeente, die de koffie na afloop subsidieert, gaat de bermbrigade op pad. De gemeente ruimt daarnaast in het centrum het zwerfafval op. In groepjes gaat de brigade een uur de berm in op zoek naar zwerfafval. Per keer dat deze actie wordt georganiseerd, melden gemiddeld tien tot twaalf mensen zich aan via een Whatsapp-groep of andere sociale media platformen. Tijdens World Cleanup Day van 20 september meldde meer mensen zich aan. Soms doen ook kinderen mee, maar dit is vooral in vakanties of als de sportcompetities zijn gestopt. Ze gaan vooral langs de grote doorgaande wegen waar automobilisten afval uit hun raam gooien en langs de routes waar middelbare scholieren al fietsend hun troep langs de weg gooit.
Wat voor soort afval komen jullie voornamelijk tegen?
‘Dat verschilt heel erg. Blijf flats liggen vaak sigaretten en peuken en langs de doorgaande wegen vinden we veel blikjes en snoeppapiertjes van scholieren. Bij de hangplekken vinden we ook veel bierblikjes. Veel van deze blikjes zijn al plat en dus kan je die niet meer inleveren, maar je hebt ook nog genoeg blikjes die je nog wel statiegeld oplevert. Sinds de invoer van het statiegeld merken we wel dat we minder blikjes en flesjes oprapen. We rapen nu gemiddeld drie kwart zakken op per persoon, dus dat is ongeveer twaalf drie kwart zakken in totaal dat we in een uur ophalen. We zouden graag zien dat we niet meer producten maken met plastic, maar bijvoorbeeld met suikerriet verpakkingen. Dit komen we jammer genoeg nog niet tegen.’
Dus die blikjes leveren veel statiegeld op. Wat doen jullie met dat geld?
‘We leveren eerst de statiegeldblikjes in bij een supermarkt en met dat geld financieren wij onze koffie na afloop van het uurtje in de berm al het zwerfaval op te pakken. Hierdoor hoef ik aan het einde van het jaar een minder groot bonnetje naar de gemeente te sturen die de koffie subsidieert. We komen wel steeds minder blikjes tegen en we vinden eigenlijk nooit meer een Red Bull blikje op straat. We zien nu wel heel veel McDonald’s bekers tegen waar ook statiegeld op staat, dus die leveren we ook in en daar krijgen we ook geld voor. Heel soms komen we ook geld tegen op straat.’
U komt natuurlijk niet alleen blikjes en flesjes tegen op straat, maar ook zwerfafval. Wat doen jullie met het overige afval?
‘Die doen we in vuilniszakken die door een ring zijn gehaald. We pakken het afval op met knijpers en dat doen we dan in de zak. We laten alle vuilniszakken achter bij de plek waar we verzameld hebben. We hebben aan de gemeente gevraagd of zij die zakken op maandagochtend op kunnen halen.’
U vertelt dat jullie sinds 2018 al bezig zijn. Wat is het opmerkelijkste afval wat jullie in deze jaren zijn tegengekomen?
‘We zijn een keertje een positieve zwangerschapstest tegengekomen in de bosjes. Diegene zal daar vast heel veel stres van hebben gehad. Daarnaast vinden we ook een aantal fietsen. Dat past dan niet in de vuilniszak, dus laten we achter en dan sturen we een appje naar de organisatie die het zwerfafval ophaalt dat daar een fiets ligt. We komen ook volle luiers of maandverband. Dat vind ik wel echt vies. Dan denk ik bij mezelf neem een zakje mee en doe het daarin en gooi het later weg. Ik raap het dan nog steeds wel op met mijn knijper, maar zou het niet met mijn blote handen oprapen. We rapen zwaar karton dat helemaal nat is niet op, want dat kunnen we niet meenemen en vergaat gelukkig wel in de natuur. We nemen wel mandarijnen- en bananenschillen mee ook al is het biologisch afbreekbaar. Je ziet dat toch langs de weg liggen en dat trekt mensen weer aan om ook ander zwerfafval daarnaast te gooien.’
Aangezien in Nederland meer aandacht is voor het milieu, merkt u dat ook in de hoeveelheid afval dat jullie ophalen ten opzichte van eerdere jaren?
‘We zien doordat het statiegeld op blikjes is gekomen, dat we minder blikjes langs de weg zien liggen. Daarnaast haalde we vroeger veel meer zwerfafval van de straat dan dat we nu doen. We merken het laatste jaar vooral dat langs de berm minder zwerfafval ligt. Het is ook minder motiverend om mee te lopen, omdat langs de weg niet meer zoveel ligt. We gaan dus onder aan ons eigen succes. Wij zijn ook niet het enige clubje dat het afval opruimt. Verschillende wijken hebben ook hun eigen groepje, dus merken we dat we daar ook minder ophalen. We merken wel dat wij echt het verschil maken bij de doorgaande wegen, want die zijn nu veel schoner dan eerst. In de samenleving is meer aandacht voor dit probleem. Tegenwoordig komen we soms met een half zakje terug. Daar doe ik het eigenlijk niet voor. Het is natuurlijk wel positief.’
U vertelt dat jullie langs drukke wegen lopen, dus daar zijn veel mensen. Hoe reageren zij op jullie actie?
‘Vaak zijn de mensen heel positief over wat we doen. Sommige lopen gewoon langs en anderen zeggen dat we goed bezig zijn. Of vragen wat we aan het doen zijn en wellicht een taakstraf hebben. Een enkeling vraagt wanneer weer een actie is en hoe ze bij ons kunnen aansluiten. Soms doen ze dit dan ook echt, maar vaak zien we dat ze het toch niet doen. Ik denk dat mensen die afval op straat gooien niet realiseren wat ze doen en het een beetje achteloosheid is bij die mensen. Ik denk niet dat daar echt slechtheid achter zit, maar ik heb hier even geen zin in.’
Aangezien het slechte weer ging de Bermbrigade niet op pad en kon Teuntje niet meelopen en is de audio-reportage niet mogelijk geweest.
