Vaccinaties zijn een belangrijk middel om ziekten te voorkomen. Toch roept het onderwerp ook vragen op, vooral als het gaat om verplichte vaccinatie. Arts Frisje Peeters van de GGD legt uit hoe vaccins werken, welke ontwikkelingen er zijn en waarom zij vindt dat vaccinaties niet verplicht mogen worden.

In een rustige spreekkamer vertelt Frisje Peeters over haar werk bij de vaccinatievoorziening van de GGD. Deze afdeling ontstond tijdens de coronaperiode en is inmiddels uitgegroeid tot een vaste tak. ‘We zijn begonnen met coronavaccinaties, maar nu doen we veel meer,’ zegt Peeters. ‘We geven bijvoorbeeld gordelroosvaccinaties aan ouderen, reizigersvaccins en soms ook vaccinaties aan kinderen en jongeren.’

Peeters legt uit wat er precies gebeurt als iemand een prik krijgt. ‘Een vaccinatie is eigenlijk een manier om je afweersysteem te trainen. We spuiten een klein beetje van een virus of bacterie, of een onschadelijk stukje daarvan, in. Je lichaam maakt dan antistoffen aan. Als je later echt besmet raakt, herkent je lichaam de ziekte sneller en kun je beter reageren. Daardoor word je minder ziek.’

Veel mensen denken dat een vaccin lang in het lichaam blijft, maar dat klopt niet. “Alles wat wordt ingespoten, wordt binnen één tot twee weken afgebroken,’ zegt ze. ‘Je lichaam breekt de stoffen af tot kleine bouwsteentjes. Een deel gebruikt het lichaam zelf, de rest plas of zweet je uit. Er blijft dus niets achter.’

Er wordt voortdurend gewerkt aan nieuwe vaccins. ‘Er is onderzoek naar vaccins tegen malaria en HIV,’ vertelt Peeters. ‘Voor ebola bestaat al een vaccin. Het is niet perfect, maar helpt wel om uitbraken te stoppen.’ Volgens haar is het ene virus veel moeilijker aan te pakken dan het andere. ‘Voor HIV is het extreem ingewikkeld, dat virus is erg slim. Voor HPV lukte het juist vrij snel om een goed vaccin te maken.’

Het gesprek gaat daarna over een gevoelig onderwerp: verplichte vaccinatie. Peeters heeft daar een duidelijke mening over. ‘Ik vind dat niet ethisch verantwoord,’ zegt ze. ‘Een vaccinatie is iets wat je in iemands lichaam spuit. Zoiets kun je niet verplichten. Net zoals je mensen niet kunt dwingen om medicijnen te slikken of gezond te eten.’

Tijdens de coronaperiode speelde die discussie ook. Mensen zonder vaccinatie konden bijvoorbeeld niet overal terecht. “Mensen zagen dat soms als een beperking van hun rechten,’ zegt Peeters. ‘Maar uit eten gaan of op vakantie is geen recht. Je hebt recht op zorg, eten en onderdak. De rest zijn keuzes en luxe.’

Volgens Peeters draait het bij vaccinaties vooral om goede voorlichting en vertrouwen. ‘Mensen moeten weten wat er gebeurt in hun lichaam en waarom vaccinaties belangrijk zijn. Maar de keuze moet uiteindelijk bij henzelf liggen.’