Zelf bepalen wat je leert, zonder een vast lesrooster of docenten die je verplichten om mee te doen – dat is het idee achter het sudbury-onderwijs. Dit concept, gebaseerd op directe democratie, geeft studenten en stafleden een gelijke stem in de beslissingen binnen de school. Dit idee sprak Peter Hartkamp zo erg aan dat hij samen met zijn vrouw een sudburyschool in Amersfoort oprichtte. Het model vindt zijn oorsprong in de Sudbury Valley School, die in 1968 werd opgericht in de Amerikaanse plaats Framingham.

Wat was uw drijfveer om een sudburyschool in Amersfoort op te richten?

‘Toen onze oudste dochter acht jaar was, zei ze dat ze liever dood was dan op school. Wij hebben toen het onderwijssysteem grondig onderzocht. We ontdekten dat reguliere scholen helemaal geen aandacht besteden aan de talenten en wensen van een kind. Alle kinderen moeten namelijk gewoon hetzelfde doen. Aan zo’n systeem wilden wij onze kinderen niet meer blootstellen. Toen we verder gingen kijken, kwamen we bij de Sudbury Valley School in Amerika uit en dachten we gelijk ‘’hier geloven wij in!’’. Zo’n school bestond alleen nog niet in Nederland, dus bedachten wij om het zelf op te zetten. Op een gegeven moment gingen onze dochters van school af en beseften wij ons dat dit eigenlijk veel groter is dan onze eigen kinderen. Zoals jonge mensen zich hier kunnen ontwikkelen en voorbereiden op de rest van hun leven, bestaat eigenlijk nog nergens in Nederland.’

Hoe draagt de vrijheid om zelf te kiezen wat je leert bij aan deze ontwikkeling?

‘De studenten worden zich op een gegeven moment bewust over wat ze na school willen doen en bedenken dan wat daarvoor nodig is. Hierdoor doen ze iets wat ze zelf heel interessant of belangrijk vinden, waardoor ze ook gemotiveerd zijn om dat te doen. Die intrinsieke motivatie draagt heel erg bij aan hun ontwikkeling en zorgt er ook voor dat het gewoon twintig keer zo snel kan gaan. Bij het reguliere onderwijssysteem komt de motivatie vooral van buitenaf, aangezien de leerlingen daar wordt verteld wat ze moeten doen. Hier gaan we echt een stap naar achter en mag je het helemaal zelf bepalen.’

Dat lijkt me een grote verantwoordelijkheid voor de studenten

‘Ja, die verantwoordelijkheid voelen de studenten ook. Ze weten dat als ze zelf niks ondernemen, er ook niks gaat gebeuren. Hierdoor leren ze ook verantwoordelijkheid voor hun eigen leven te nemen, voor je keuzes, gedrag en consequenties daarvan.’

Kunt u een voorbeeld geven?

‘Er was op een gegeven moment een meisje van negen en zij had besloten dat ze wilde leren lezen. Ze had een voorleesboek gevonden en vroeg anderhalve week lang aan verschillende mensen of ze haar voor wilden lezen. Twee weken later kwam ze met hetzelfde boek naast mij zitten om mij voor te lezen. In twee weken tijd had ze zichzelf dus leren lezen.’

Waarom vindt u het belangrijk dat studenten en stafleden een gelijke stem hebben?

‘Ik vind het belangrijk dat we kinderen zien als volwaardige mensen, die we ook behandelen zoals we zelf behandeld willen worden. Dat betekent dat ze ook een stem moeten hebben over de vormgeving van hun eigen leeromgeving en dat ze daarover kunnen meebeslissen. Democratie is een middel om te zorgen dat we met elkaar als groep besluiten kunnen nemen over dingen die de gemeenschap aangaan en bij dit concept worden stafleden en studenten als één groep gezien.’